Skip to main content

Featured

မာဂီစံ ( ရခိုင်သက္ကရာဇ်)

မာဂီစံ ( ရခိုင်သက္ကရာဇ်) *************************** မာဂီစံ ဆိုသည်မှာ "မာဂီစံ= မာဂ်စံ= မာဂ်သံ= ရခိုင်နှစ်= ရခိုင်သက္ကရာဇ်" ကို ခေါ်ဝေါ်သော စကားရပ်ဖြစ်သည်။ မြန်မာ့ပညာရှင်တစ်ချို့က “မာဂီစံ” ဝေါဟာရ ဖြစ်ပေါ်လာပုံမှာ ရခိုင်-မြန်မာများကို ဘင်္ဂလီများက “မာဂ် ၊ မောဂ် ၊ Magh, Mogh” မြန်မာဟု ခေါ်ကြောင်း၊ D.GE.Hall က ဆိုထားသည်။ “မာဂီစံ” သက္ကရာဇ်ဟူသည် ဘင်္ဂလားအရှေ့ ပိုင်း စစ်တကောင်းနယ်သုံး သက္ကရာဇ်ဖြစ်ပြီး၊ “မာဂီစံ” သက္က ရာဇ် သည် “ 638 A.D” တွင် စတင်ပါသည်။ “ စံ ” ဆိုသည်မှာ ပါဠိဘာသာ “သံ၀စ္ဆရာ= နှစ်”၊ ဟူသော အစ စာလုံး “သံ” ကို နာဂရီ အသံဖြင့် “စံ” ဟု ယူထား သောကြောင့် ဖြစ်သည်၊ ဟု ဦးမောင်မောင် ညွန့် (မန်းတက္ကသိုလ်) က သုတရိပ်မြုံ စာရဂုံ [ မြန်မာ စာပေနှင့် စာပေဝေဖ န်ရေး၊ သမိုင်းနှင့် အတ္ထုပ္ပတ္တိ စာကြည့်တိုက်ပညာ ပါဠိနှင့် ပိဋကတ်စာပေ] စာအုပ်မှာ ရေးသားဖေါ် ပြထားတာကိုတွေ့ရသည်။ ပါဠိ = သံ၀စ ္ဆရာ= နှစ် သက္ကတ= သံမွတ်သရာ= နှစ် ** “မာဂီစံ”သက္ကရာဇ်ဟူသည် ဘင်္ဂလားအရှေ့ပိုင်း စစ်တကောင်းနယ်သုံး သက္ကရာဇ်ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်ကို လက်ခံပါသည်။ “မာဂီစံ” သက္ကရာဇ် ဖြစ်ပေါ်သောအချိန် အေဒီ 638 သည် ရခိုင်ဝေသာလီခေတ် အာနန္ဒစန

ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံ

ဗိိုလ္ခ်င္းပ်ံ(ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ခ်င္းပ်ံ)ကို
​ေျမာက္ဦးေခတ္ေႏွာင္းဆံုးပိုင္းတြင္ ေမြးဖြားခဲ့သည္။
ရခိုင္ ဘုရင့္ႏိုင္ငံေတာ္ က်ဆံုးခါနီး အခ်ိန္တြင္ျဖစ္သည္။
ဖခင္ျဖစ္သူ ရခိုင္ေျမာက္ဖ်ား ခ်င္းေတာင္တန္းမွ
ျပန္ေရာက္​ေသာ အခါေမြးဖြား ေသာေၾကာင့္
ခ်င္းျပန္(ခ်င္းပ်ံ)ဟုေခၚသည္။
အဂၤလိပ္တို႕က ကိန္းဘာရိန္း(king Bering)ဟု ေခၚသည္။ ဖခင္မွာ ဒါးပိုင္ႀကီး ဦးသန္ေဒ၊ မိခင္မွာေဒၚမိမင္း။
အဒါေထြးမည္ေသာ ညီမေထြးတစ္ေယာက္လည္း ရွိသည္။ ရခိုင္ျပည္ကို ဗဒံုမင္းသိမ္းပိုက္ၿပီးေနာက္ ၿမိဳ႕၀န္ေခတ္ ၁၇၉၃-ခုႏွစ္ခန္႕တြင္ ခ်င္းပ်ံ မင္းမႈေတာ္ထမ္းခဲ့သည္။
၀န္ေထာက္မင္းႏွင့္ အတူလိုက္ပါ၍ ရိကၡာစပါးေကာက္ခံ
ရေသာ တာ၀န္ျဖစ္သည္။

စစ္တေကာင္းေဒသတြင္
စစ္တေကာင္းသား ဘဂၤလီကုလားမ်ား ေနထိုင္သည္။
ထိုအခ်ိန္ကလူဦးေရ အလြန္က်ဲသည္။
ရခိုင္ဘုရင္မ်ားအုပ္စိုးခဲ့ေသာ ဘဂၤါ(၁၂)ၿမိဳ႕တြင္
စစ္တေကာင္းေဒသပါ၀င္သည္။
စစ္တ​ေကာင္း၊ ဖေလာင္းခ်ိတ္၊ ပင္း၀ါ၊ ဟာရဘင္း၊
တက္ကနာ့ဖ္အပါအ၀င္ျဖစ္သည္။
သက္ေထာင္၊ ဖလံေထာင္၊ ဗိုလ္မင္းေထာင္ တို႕မွာလည္း
စစ္တေကာင္းေတာင္တန္းေဒသျဖစ္သည္။
ထိုအခ်ိန္က စစ္တေကာင္းေဒသကို
ၿဗိတိသွ်အေရွ႕ အိႏၵိယကုမၸဏီက အုပ္စိုးလ်က္ရွိသည္။
ရခိုင္ျပည္ဘက္မွ ရခိုင္သားအမ်ားအျပားမွာ
သိမ္းပိုက္သူတို႔၏ သတ္ျဖတ္ျခင္းမွ ကင္းလြတ္ရန္
စစ္တေကာင္းေတာင္ပိုင္းေဒသသို႔​ေျပး၀င္​ခိုလွံုခဲ့ၾကသည္။
၁၈၀၀-ခုႏွစ္တြင္
ရခိုင္လူမ်ိဳးငါးေသာင္းခန္႔၀င္ေရာက္​ေနထိုင္ၿပီးျဖစ္သည္။
ဖေလာင္းခ်ိတ္(ေခၚ)ေကာ့ဘဇားကို (Capt.Hiramcox) သည္ ၁၇၉၉-ခုႏွစ္ကပင္ တည္ေထာင္အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။

၁၇၈၄-ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္းတြင္
ရခိုင္ျပည္၀တီေလးရပ္၌ ျမန္မာၿမိဳ႕၀န္မ်ား အုပ္ခ်ဳပ္သည္။
ၿမိဳ႕၀န္မ်ား​ေခတ္ ဟုတြင္သည္။ ဗဒံုမင္းထံ စစ္ပန္ခဲ့သူ
ဦးသန္ေဒမွာ ဓည၀တီၿမိဳ႕သူႀကီးအျဖစ္ ခန္​႔အပ္ခဲ့ရသည္။
ျမန္မာျပည္ဘက္တြင္
မင္းကြန္းေစတီ​ေတာ္တည္ေဆာက္ေရး၊
မိတၱိလာကန္ေတာ္တူးေဖၚေရးတို႔အတြက္
လုပ္အား ေတာ္ဆက္မ်ားပို႕ေပးရသည္။
၁၇၉၈-ခုႏွစ္တြင္သံလ်င္ကို
စစ္ခ်ီရန္အတြက္ ေသနတ္လက္နက္(၂၀၀၀၀)ႏွင့္
လူအင္အား (၄၀၀၀)ေတာင္းခံရာ ထက္၀က္ခန္႔သာ
ပို႔​ေပးႏိုင္သျဖင့္ ဦးသန္ေဒမွာ ဗဒံုမင္း၏အမ်က္ေတာ္
ရွျခင္းခံရသည္။
သားႀကီးျဖစ္သူ သက္ႏွံေ၀ကို
အမရပူရတြင္ သတ္ပစ္ခံရသည္။
ရခိုင္ျပည္သူမ်ား ဒုကၡမ်ိဳးစံုႀကံဳ ရသည္။
ဆူပူမွဳမ်ားျဖစ္လာသည္။ ထိုဆူပူမႈကို ဦးေဆာင္ရန္
ခ်င္းပ်ံအားေတာင္းဆိုလာၾကသည္။
ခ်င္းပ်ံက လက္ခံ၍ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္ကို ၀ိုင္းရံသည္။
ဖခင္ဦးသန္ေဒ၊ ေယာက္ဖေတာ္ဦးငလက္ရံုးတို႔လည္း
ပါသည္။ ၿမိဳ႕၀န္တပ္မ်ားၿဖိဳ ခြင္း၍` ထြက္ေျပးဆုတ္ခြာ
ၾကရသည္။

၁၇၉၈-ခုႏွစ္တြင္
ဦးသန္ေဒမွာ မိသားစု၊
​ေဆြမ်ိဳးေနာက္လိုက္ေနာက္ပါတစ္ေသာင္းခန္႔ျဖင့္
စိုင္းတင္ အရပ္သို႕ ထြက္ေျပးလာခဲ့သည္။ ေနာင္တြင္
ဟာရဘင္း(Harbang)သို႕ေရာက္ရွိလာသည္။
ခ်င္းပ်ံႏွင့္အေပါင္းပါမ်ားလည္း မယူျမစ္ကမ္းေဒသသို႔
ဆုတ္ခြာ၍ တပ္တည္ေနခဲ့သည္။
သို႔​ေသာ္ ၿမိဳ႕၀န္တပ္မ်ားတိုက္ခိုက္မႈေၾကာင့္
စစ္တေကာင္းနယ္ထဲသို႔၀င္သြားရသည္။
ဦးသန္ေဒမွာ ႏွစ္မ်ားမၾကာမီ
ဟာရဘင္း၌ကြယ္လြန္သြား ခဲ့သည္။
ခ်င္းပ်ံသည္ ဟာရဘင္းမွာရခိုင္သားအေျမာက္အျမားႏွင့္အတူ နတ္ျမစ္ကမ္းတက္ကနာ့ဖ္(Tek Naaf) အနီးတ၀ိုက္ သို႕ဆင္းလာခဲ့သည္။ နတ္ျမစ္ကမ္းေျခေဒသတြင္
ဦးသန္ေဒပိုင္ေျမမ်ားရွိခဲ့သည္။ ယင္းေျမေဒသ၌ တပ္ဖြဲ႕မ်ား ဖြဲ႕စည္းထားသည္။ ခ်င္းပ်ံမွာ ေတာ္လွန္ေရးတပ္မႀကီး
တစ္ရပ္ဖြဲ႕စည္းႏိုင္ေရးအတြက္ ႀကိဳးပမ္းသည္။
၁၈၁၁-ခုႏွစ္တြင္ အင္အား(၁၀၀၀၀)မွ(၁၂၀၀၀)ထိရွိေသာ စစ္တပ္ႀကီးတစ္ခုကို ဖြဲ႕စည္းႏိုင္ခဲ့သည္။
သူ၏တပ္သားမ်ားအား ကုမၸဏီက
အစိုးရတပ္တြင္၀တ္ဆင္သည့္ ရွပ္နီဆင္တူမ်ား
၀တ္ဆင္ေပးသည္။

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခ်င္းပ်ံ၏ လက္ေထာက္တပ္မွဴ မ်ားမွာ
ဗိုလ္လက္ရံုးေဘြ၊ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံခံု၊ ဗိုလ္မီးဇာ၊ ဗိုလ္စံနက္တူ၊
ဗိုလ္ပြင့္၊ ဗိုလ္ခ်င္း၊ ဗိုလ္ရုပ္ဆိုး၊ ဗိုလ္ေအာင္ၾကက္၊
ဗိုလ္တံုးစံေရႊ၊ ဗိုလ္ေက်ာ္ထြန္း၊ ဗိုလ္ေခါင္းေဆြ၊ ဗိုလ္ခ်ီလူး၊
ဗိုလ္မ်က္ေတာင္ရွည္၊ ဗိုလ္တလိုင္းေသွ်၊ ဗိုလ္ေဇာ္ေကဟူ၍ အမ်ားအျပားရွိသည္။

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခ်င္းပ်ံသည္
၁၈၁၁-ခုႏွစ္ ေႏြရာသီတြင္
ႀကီးမားေသာတပ္အင္အားျဖင့္
ဘရခိုင္ျပည္ျပန္လည္ သိမ္းပိုက္ေရးအတြက္
ထိုးစစ္ဆင္ႏႊဲ့ခဲ့သည္။
ဇြန္လတြင္ ​ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္ အနီးတ၀ိုက္ထိ
သိမ္းယူႏိုင္ခဲ့သည္။ ၿမိဳ႕ေတာ္ထဲသို႔ ​ေခတၱမွ်
၀င္ေရာက္ႏိုင္ခဲ့ေသာ္လည္း ျပန္လည္ဆုတ္ခြာခဲ့ရသည္။

စစ္တေကာင္းတြင္
မကၠေရး(McRae)ဆိုသူ ဆရာ၀န္တစ္ဦးရွိသည္။
လယ္ယာေျမႀကီးႀကပ္ေရးမွဴး တာ၀န္ယူရေသာ
ၿမိဳ႕ျပ၀န္ထမ္းျဖစ္သည္။ ၀န္ဂီ(Wangee)အရပ္တြင္
သေဘၤာတည္ေဆာက္မႈ ကိုလည္းျပဳလုပ္သည္။
သူသည္ ခ်င္းပ်ံေတာ္လွန္ေရးကုိ ကူညီေထာက္ခံ
သူျဖစ္သည္။
၁၈၁၁-ခု၊ ဧၿပီလတြင္
ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံ တပ္မ်ားက မကၠေရးသေဘၤာက်င္းမွ
အေျမာက္(၁၇) လက္ကို ေလွမ်ားျဖင့္တင္ေဆာင္
ယူသြားၾကသည္။ ထိုသို႕ ျဖစ္ပ်က္ၿပီးေနာက္
မၾကာမီ စစ္တေကာင္းရွိ လက္နက္စခန္းကို
ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံတပ္မ်ားလာေရာက္တိုက္ခိုက္ ၾကသည္။

ဒုတိယအႀကိမ္
ရခိုင္ျပည္ဘက္သို႕ စစ္ဆင္မႈႀကီးကို
၁၈၁၁-ခုႏွစ္ ကုန္ပိုင္းတြင္ျပဳလုပ္သည္။
ပင္လယ္ ေရေၾကာင္းဘက္ မွျဖစ္သည္။
မာန္ေအာင္ကၽြန္း အနီးကၽြန္းမ်ား တြင္ ျမန္မာတပ္မ်ားႏွင့္
တိုက္ပြဲႀကီးႏွစ္ႀကိမ္ အျပင္းအထန္ျဖစ္ပြားသည္။
​ေလွအစီး (၃၀၀)၊ လူအင္အား (၁၀၀၀၀)ခန္႔ပါေသာ
ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံတပ္မ်ားပ်က္၍ ေလွအစီး(၁၀၀)ခန္႕ႏွင့္
လူအင္အားအေျမာက္အျမား ဆံုးရွံဳးခဲ့ရသည္။
လက္နက္အင္အား ညံ့ဖ်င္းမႈေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။
အမ်ားအျပားမွာ ၀ါးခၽြန္မ်ားကိုကိုင္၍ တိုက္ခဲ့ၾကရသည္။
စစ္ရွံဳး၍ စစ္တေကာင္းေတာင္မ်ားေပၚသို႕ တိမ္းေရွာင္ခဲ့
ၾကရသည္။

ထိုအခ်ိန္ကာလက
စစ္တေကာင္းေတာင္ပိုင္းေဒသသည္
​ေတာႀကီးမ်က္မဲျဖစ္သည္။
​ေတာင္ေပၚသစ္ေတာႀကီးမ်ားကို
ျဖတ္သန္းသြားလာရန္ လံုး၀မလြယ္ကူေခ်...
​ေတာရိုင္းတိရစၦာန္မ်ားလည္းရွိသည္။
ငွက္ဖ်ား ျခင္ေပါမ်ားသည္။ စစ္တေကာင္းမွ
တက္ကနာ့ဖ္ထိ ေတာင္ေျမာက္(၁၄၀)မိုင္ကြာေ၀းသည္။
စစ္တေကာင္းမွ ေကာဘဇားထိ (၈၀)မိုင္ရွိၿပီး၊
​ေကာဘဇား(ဖေလာင္းခ်ိတ္)ႏွင့္ ပင္း၀ါ(ရာမူး)မွာ
အေရွ႕အေနာက္ (၁၀)မိုင္ခန္႕ ကြာေ၀းသည္။
​ေကာ့ဘဇားႏွင့္တက္ကနာ့ဖ္အၾကားမွ
ဆက္သြယ္သြားလာေရးလမ္းေၾကာင္းမွာ
ဘဂၤလာ ပင္လယ္ကမ္းရိုးအတိုင္းျဖစ္သည္။
(၆၀)မိုင္ရွည္သည္။

စစ္တေကာင္းေဒသတြင္
သြားလာေရးခက္ခဲမႈေၾကာင့္ ကုမဏီအစိုးရမွာ
ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံတပ္မ်ားအား ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ ခက္ခဲသည္။
ဖမ္းဆီးအေရးယူရန္လည္း မလြယ္ကူေခ်၊ ထို႕ေၾကာင့္
ခ်င္းပ်ံကိုဖမ္းမိလွ်င္ ရူပီးေငြ (၅၀၀၀)၊
လက္ေထာက္စစ္ဗိုလ္မ်ားကိုဖမ္းမိလွ်င္ ရူပီးေငြ(၁၀၀၀)
ဟု ထုတ္ျပန္ထားရသည္။
သာမန္လယ္သမားမ်ားႏွင့္
ခြဲျခားမရႏိုင္ေသာသူလွ်ိဳ မ်ားကို ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံေစလႊတ္ထားရာ ကုမၸဏီပုလိပ္တို႔ကမူ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံတပ္မ်ား၏ လႈပ္ရွားမႈ
သတင္းကို ရခိုင္သားမ်ားထံမွမရရွိႏိုင္ၾကေခ်။

၁၈၁၂-ခု၊
​ေဖေဖၚ၀ါရီလ(၂)ရက္ေန႕တြင္
တက္ကနာ့ဖ္တပ္မွဴး ကိုယ္တိုင္
နယ္စပ္တစ္ေလွ်ာက္ စစ္ဆင္သည္။
ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံ တပ္မ်ားႏွင့္ေတြ႕၍ တိုက္ပြဲျဖစ္ပြားသည္။
ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံတပ္သားအေျမာက္အျမား ဖမ္းဆီးျခင္း ခံရသည္။ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံ၏ ရွံဳးနိမ့္မႈသည္ ရခိုင္လူထုအေပၚရွိေနေသာ သူ၏ႀသဇာကို ေလ်ာ့နည္းေပ်ာက္ပ်က္ မသြားေစႏိုင္ပါ။
ရာမူး(Ramu)အနီးတ၀ိုက္မွ ရခိုင္သားမ်ားစြာတို႔သည္​
ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံကို ေလးစားၾကည္ညိဳ ၍ျဖစ္သည္။
တစ္ခ်ိဳ႕မွာ ေၾကက္ရြံ႕မႈေၾကာင့္ျဖစ္သည္။

၁၈၁၂-ခုႏွစ္
မိုးရာသီတစ္ခုလံုးနီးပါး
စစ္တေကာင္းေတာင္ပိုင္းေဒသမွာ
ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံတပ္မ်ား၏ လက္တြင္း၌
​ေကာ့ဘဇားကိုသိမ္းပိုက္လိုက္ၿပီး ဌာနခ်ဳပ္ျပဳလုပ္ထာသည္။ တက္ကနာ့ဖ္မွကုမၸဏီ ပုလိပ္တို႕မွာ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံ တပ္မ်ား၏ တိုက္ခိုက္မႈကို ေၾကာက္ရြံ႕သျဖင့္စခန္းမွ စြန္႔ခြာ၍
ရာမူးသို႕ေျပာင္းေရြ႕ေနထိုင္ခဲ့ ၾကသည္။

ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံတပ္တို႔သည္
ဟာရဘင္း(Harbang)ကိုလည္း
​ေရေၾကာင္းမွ တိုက္ခိုက္ခဲ့သည္။
​ေလွအစီး (၅၀)ေက်ာ္ တပ္သားအျပည့္ပါ၀င္သည္။
၁၈၁၂-ခု၊ ႏို၀င္ဘာလတြင္ပင္
လက္ဖတိန္နင္ ယန္း (Lt.Young) ဦးေဆာင္ေသာ
ကုမၸဏီတပ္ဖြဲ႕သည္ စစ္တေကာင္းမွထြက္ခြာလာၿပီး
​ေကာ့ဘဇားကို တိုက္ခိုက္သည္။
ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံ တပ္မ်ားရွံဳး၍ ေတာင္ကုန္းမ်ားေပၚသို႔
တက္ေျပးခဲ့ရသည္။
​ေလွအစီး(၁၅၀)ခန္႕ႏွင့္
ဆန္စပါး၊ လက္နက္၊ ရိကၡာမ်ားဆံုးရွံဳးခဲ့ရသည္။
​ေကာ့ဘဇားဌာနခ်ဳပ္လည္း အသိမ္းခံလိုက္ရသည္။

၁၈၁၃-ခု၊
​ေျခာက္ေသြ႕ရာသီတြင္
စစ္တေကာင္းေဒသတစ္ခြင္၌
ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံတပ္မ်ား၏ တိုက္ခိုက္ ဖ်က္ဆီးမႈမ်ားရွိခဲ့သည္။ သူ၏ေနာက္လိုက္တခ်ဳိ႕မွာ သူ႔ထံမွစြန္႕ခြာမႈမ်ားရွိလာသည္။

၁၈၁၃-ခု၊ ဇူလိုင္လတြင္
စစ္တေကာင္း အေရွ႕ပိုင္းေတာင္တန္းေဒသ၌
ခံတပ္ႀကီးတစ္ခုကို ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံတည္ေဆာက္ခဲ့သည္။
ထိုလမွာပင္
ဟာရဘင္းကို ၀င္ေရာက္စီးနင္းၿပီး
သူ၏ႏို႔စို႔အရြယ္ သမီးငယ္ႏွစ္ေယာက္ကို
​ေခၚေဆာင္ယူလာ ခဲ့သည္။
အမိဘက္မွ အဖိုးအဖြားတို႔ႏွင့္အတူ ေနထိုင္ေသာ
ကေလးငယ္မ်ားျဖစ္သည္။

၁၈၁၃-ခု၊ ေအာင္တိုဘာလတြင္
ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံ ၏လႈပ္ရွားမႈပိုမိုျပင္းထန္လာသည္။
​ေျမျပန္႕ရခိုင္မ်ားထံမွ ေပးပို႔​ေသာ ရိကၡာႏွင့္
လက္နက္မ်ားေလွျဖင့္ ေရာက္လာသည္။
ရခိုင္လူထုတစ္ရပ္လံုးသည္ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံအား
လွ်ိဳ႕၀ွက္ ကူညီေနၾကသည္။ အထူးသျဖင့္
​ေကာ့ဘဇားႏွင့္ ဟာရဘင္းမွ လူမ်ား၊ ရခိုင္ျပည္ဘက္မွ
​ေျပာင္းေရႊ႕လာေရာက္ခဲ့သူမ်ားအားလံုးက ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံကို
​ေထာက္ခံ အားေပးခ်က္ရွိသည္။

၁၈၁၄-ခု၊ မတ္လတြင္
တပ္သား(၁၅၀)ပါအဖြဲ႕သည္
နတ္ျမစ္တို႕ေလွျဖင့္စုန္ဆင္း၍
ဒါခိုင္ညီလာ(Dakhin Nhila)ကို ၀င္ေရာက္စီးနင္းသည္။
ဇူလိုင္လ မိုးရာသီတြင္ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံသည္
တပ္သား (၇၀၀)ခန္႕ႏွင့္အတူ ေတာင္ေပၚစခန္းတြင္
​ေနခဲ့သည္။
၁၈၁၄-ခု ေႏွာင္းပိုင္းတြင္
ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံတပ္မ်ား
ဟာရဘင္းႏွင့္ ခ်ာကရိယား(Charkaria)တ၀ိုက္တြင္၌
တိုက္ပြဲမ်ားျပဳလုပ္ခဲ့သည္။
ကုမၸဏီတပ္မ်ားႏွင့္ ဟာရာ ဘင္း၌ တိုက္ပြဲျဖစ္ပြားရာ
ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံ၏ လက္ရင္းတပ္ဗိုလ္ မီးဇာ(Maza)အား
ဖမ္းမိသြားသည္။ မီးဇာမွာ ရူပီေငြ (၁၀၀၀)ဆုေငြ
ထုတ္ခံထားရသူျဖစ္သည္။

ကုမၸဏီတပ္မ်ား
ရာမူးကိုလည္း တိုက္ခိုက္လာၾကသည္။
၁၈၁၄-ခု၊ ႏို၀င္ဘာလတြင္ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံ၏ ဌာနခ်ဳပ္
ဒူလာဟာရာဇ(Dulaharaza)အသိမ္းခံလိုက္ရရာ
ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံႏွင့္ သူ၏တပ္မ်ား လြတ္ေျမာက္သြား ၾကသည္။
မီးဇာကို ဖမ္းမိသြားျခင္းသည္ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံအတြက္
အရွိဳက္ထိုးခံလိုက္ရျခင္းျဖစ္သည္။

​ေတာႀကီး ေတာင္ႀကီးထဲတြင္
​ေလးႏွစ္တာမွ် ​ေျပးလႊားတိုက္ခိုက္ေနခဲ့ရမႈေၾကာင့္
က်န္းမာေရးသည္ ယိုးယြင္းလာသည္။
၁၈၁၅-ခု၊ ဇန္န၀ါရီ(၂၅)ရက္ေန႕တြင္
ရာမူးမွ သံုးရက္ခရီးကြာေ၀းေသာ
ပူေလာင္ခ်ဴရာ(Pulungchura)အရပ္ရွိ ေတာင္ကုန္း၌
နာမက်န္း၍ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံ ​ေသဆံုးသည္။
သူေသဆံုးၿပီးေနာက္ သူ႕တပ္မ်ားလည္း
ဖရိုဖရဲၿပိဳကြဲ သြားေတာ့သည္။

(B.p.pearn ၏ King-bering) (JBRS)ႏွင့္
ဦးလွထြန္းျဖဴ(သမိုင္း)၏ မဇၥၽိမေဒသ အေရးေတာ္ပံုက်မ္းကို မွီျငင္းေရးသားသည္။)

(ဦးေ၀စိန္ေအာင္)

Mar Ra Yu blog က ကူးယူထားပါေရ..........
#crd

Comments