စတုတၳအၾကိမ္သဂၤါယနာ(ရခုိင္ေ၀သာလီ

စတုတၳအၾကိမ္သဂၤါယနာ(ရခုိင္ေ၀သာလီ)

11 APRIL · PUBLIC

ရခုိင္ျပည္သုိ႔ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶသာသနာ ေရာက္ရွိလာပုံ

ရခုိင္ျပည္၌ေတြ႔ရွိရေသာ ေက်ာက္စာမ်ားအရ၊ ရခုိင္ရာဇ၀င္က်မ္းစာမ်ားအရ၊သမုိင္းမွတ္တမ္းမ်ားအရ မဟာသကၠရာဇ္ (၁၂၃)ခု တတိယဓည၀တီျပည္ရွင္ စႏၵသူရိယမင္း (BC 569) လက္ထက္တြင္ ဗုဒၶဘုရားရွင္သည္ ေနာက္ပါရဟန္း(၅၀၀)ျဖင္႔ ဓည၀တီရခုိင္ျပည္သုိ႔ ၾကြေရာက္ခဲ႔သည္၊ထုိသုိ႔ ဗုဒၶဘုရားရွင္ ႀကြေရာက္ခဲ႔သည္ကုိ မွတ္တမ္းတင္ထားေသာ အေစာဆုံးေက်ာက္စာမွာ ေတာင္ေပါက္ႀကီး ေက်ာက္စာပင္ ျဖစ္ေပသည္။ ဤေက်ာက္စာကုိ ဓည၀တီၿမိဳ႕ေဟာင္း ၊ၿမိဳ႕တံတုိင္းအျဖစ္သုံးခဲ႔သည္႔ ေက်ာက္ေတာ္ၿမိဳ႕ႏွင္႔ မဟာမုနိဆင္းထုေတာ္ၾကားရွိ မဟာမုနိသြားလမ္း ေတာင္ေပါက္ႀကီးအနီးတြင္ (1932)ခုႏွစ္ ဧၿပီလတြင္ ေက်ာက္စာ၀န္ ဦးစံေရႊဘုႏွင္႔ ဦး ဦးသာထြန္းတုိ႔ ရွာေဖြေတြ႔ရွိခဲ႔ၾကသည္။ ဤေက်ာက္စာမွာ မူလက စာေၾကာင္းေရ (၂၅)ေၾကာင္းရွိခဲ႔ပါေသာ္လည္း ဒုတိယကမၻာစစ္က ဂ်ပန္တုိ႔ ဗုံးခြဲမႈေၾကာင္႔ စာေၾကာင္းေရ (၅)ေၾကာင္းသာ ထင္ရွားစြာ ဖတ္ရႈႏုိင္ေပသည္။ ထုိေတာင္ေပါက္ႀကီးေက်ာက္စာသည္ အိႏၵိယႏုိင္ငံ ေျမာက္ပုိင္းသုံး ျဗဟၼီအကၡရာ ပါဠိဘာသာ(မာဂဓ)ဘာသာျဖင္႔ ေရးထုိးထားေသာ ေက်ာက္စာျဖစ္ေပသည္။ အဆုိပါေက်ာက္စာတြင္ ေရးထုိးထားေသာ ျဗဟၼီ အကၡရာမွာ အိႏၵိယႏုိင္ငံတြင္ (BC-8 ရာစုမွ BC 3 ရာစု )အတြင္း သုံးစြဲခဲ႔ေၾကာင္း သုေတသီတုိ႔ မွတ္တမ္းအရ ေလ႔လာေတြ႔ရွိရပါသည္။

ေတာင္ေပါက္ႀကီးေက်ာက္စာ

ေတာင္ေပါက္ႀကီးေက်ာက္စာပါအကၡရာ ျမန္မာျပန္

============================

(၁) အထေခါ ဘဂ၀ါ ဘိကၡဴသံဃံ ပါသာဒံ ၊အာရုဟာေပတြာ၊

(၂) ပဥၥပါသာဒ သတ ပရိ၀ုေတာ ဓည၀တီရဋံ၊ အာကာသ မေဂၢန စာရိကံ စရမာေနာ ၊

(၃ ) ဓည၀တီ မဟာနာဂရႆ မစၦိမ ဒိသာဘာေဂ ၊

(၄) ဂစၦပနဒီယာ ပူရတၱိ မတိေရ ေသလာဂီရိ ပဗၸတ မုဒၶမိ ၊(မုဒ��နိ)

(၅) ၾသေရာဟိတြာ ပတိဋာတိ။

ေတာင္ေပါက္ႀကီးေက်ာက္စာ အနက္အဓိပၸါယ္

ထုိအခါ ျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္ ရဟန္းသံဃာငါးရားတုိ႔ကုိ ၿခံရံလွ်က္ ဓည၀တီျပည္သုိ႔ ေကာင္းကင္ခရီးျဖင္႔ ေဒသစာရီ လွည္႔လည္ေတာ္မူသည္ရွိေသာ္ ဓည၀တီၿမိဳ႕၏ အေနာက္ဖက္အရပ္ ၊ ဂစၦပနဒီျမစ္၏ အေရွ႕ဖက္ကမ္းပါးအရပ္ဖက္အရပ္၌ရွိေသာ ေသလာဂီရိ မည္ေသာ ေတာင္ထိပ္တြင္ ဆင္းသက္ ရပ္တန္႔ေတာ္မူသည္ ဟူ၍ ျဖစ္ေပသည္။

ထုိအျပင္ ရခုိင္ျပည္႔ရွင္ စႏၵသူရိယဘုရင္ ေတာင္းပန္မႈေၾကာင္႔ ဗုဒၶ၏ကုိယ္ပြါးဆင္းတုေတာ္တစ္ဆူ သြန္းေလာင္း ေစခဲ႔ရာ မဟာမုနိအမည္ျဖင္႔ ျမန္မာႏုိင္ငံႏွင္႔ ရခုိ္င္သမုိင္းတြင္ ယေန႔တုိင္ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားေနေပသည္။

အထက္ပါအေၾကာင္းအရာမ်ားသည္ လက္ရွိသဂၤါယနာတင္ ပိဋကတ္က်မ္းစာမ်ား တြင္မပါရွိေသာေၾကာင္႔ အခ်ိဳ႕ေသာ သုေတသီတုိ႔က ရခုိင္ျပည္သုိ႔ ဗုဒၶဘုရားရွင္ႀကြ ေရာက္ခဲ႔ေၾကာင္းကုိ ဒြိဟသံသယရွိ ေနခဲ႔ၾက သည္။ ဗုဒၶဘုရားရွင္ ရခုိင္ျပည္သုိ႔ ႀကြေရာက္ခဲ႔ ေၾကာင္းကုိ ေတာင္ေပါက္ႀကီးေက်ာက္စာကုိ ၾကည္႔ျခင္းအားျဖင္႔ သိသာထင္ရွားေနေပသည္။ မဟာမုနိရွပ္ရွင္ေတာ္ျမတ္ဆုိေသာ ေျပာစကားသည္္လည္း မုိးေပၚက က်လာသည့္ သမုိင္းမဟုတ္သည္ကုိ သတိခ်ပ္သင္႔ေပသည္။ ေရွးပညာရွိ စာဆုိရွင္မ်ားက မဟာမုနိဆုိေသာ စကားလုံးကုိ ေနာက္လာေနာက္သားမ်ား ဂုဏ္တက္ေစရန္ သမုိင္းလိမ္ညာေရးသားခဲ႔ၾကလိမ္႔မည္မဟုတ္ေၾကာင္းကုိ ေ၀သာလီေခတ္ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ ေျမာက္ဦးေခတ္ ဘုရင္မ်ား၏ သစၥာအဓိဌာန္ျပဳပုံမ်ားကုိ ရာဇ၀င္မွတ္တမ္းတင္ ထားသည္မ်ားက သက္ေသခံေပသည္။

ေက်ာက္ေတာ္ေတာင္မွ ရရွိေသာ ေက်ာက္ဆစ္လက္ရာတစ္ခု

အလားတူ ျဗဟၼီအကၡရာျဖင္႔ ေရးထုိးခဲ႔ေသာ ေနာက္ေက်ာက္စာတစ္ခုမွာ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕၏ ေျမာက္ဖက္ (၉) မုိင္ခန္႔အကြာ ေ၀သာလီၿမိ႕ေဟာင္း အေရွ႕ဖက္ (၃)မုိင္ခန္႔အကြာ ေ၀သာလီၿမိဳ႕ေဟာင္းမွ အေရွ႕ဖက္ (၃)မုိင္ ခန္႔အကြာ ပန္းေစ်းေျမာင္းေခ်ာင္းဖ်ားအရပ္ရွိ အုဋ္ေစတီပ်က္မွ တူးေဖၚရရွိေသာ ေက်ာက္ဆင္းတု ဗုိက္ပူ ဘုရားရွိ ေနာက္ေက်ာတြင္ ျဗဟၼီအကၡရာျဖင္႔ ေရးထုိးထားေသာ ေက်ာက္စာပင္ျဖစ္သည္။ အဆုိ့ပါ ေက်ာက္စာကုိ ျမန္မာလုိျပန္လွ်င္ ( သစၥကပရိဗၨာကဇိန) အဓိပၸါယ္မွာ( သစၥက ပရိဇုိဗ္ ) ဟူ၍ျဖစ္ေပသည္။

ဤရုပ္တု အကၡရာမ်ားက ဘာကုိေဖၚညႊန္းေနသလဲဆုိရင္ ဗုဒၶဘုရားရွင္ မပြင္႔မီ ရခုိင္ဌာေနလူမ်ိဳးတုိ႔သည္ ရေသ႔ တပသီ ပရိဇုိဗ္္မ်ားကုိ သက္၀င္ယုံၾကည္ခဲ႔ၾကေၾကာင္း ကုိေဖၚညႊန္ေနေပသည္။

ရခုိင္ျပည္ ေက်ာက္ေလွကား ေ၀သာလီၿမိဳ႕(၀ါ) ေက်ာက္ေလွကားေ၀သာလီေခတ္(ရခုိင္ျပည္)

ေက်ာက္စာအလုိ ေဒြစၤစျႏၵမင္း ၊ ရာဇ၀င္အလုိ မဟာတုိင္းစျႏၵားမင္းစတင္တည္ေထာင္ခဲ႔ေသာ ေက်ာက္ေလွ ကား ေ၀သာလီ(AD -290+345) ရခုိင္ျပည္မွ ေ၀သာလီၿမိဳ႕၏ သက္တမ္းကုိတြက္ခ်က္ၾကရာ တြင္လည္း သုေတသီ ပါေမာကၡ ဂၽြန္စတင္(Johnston)က (AD- 350) တြင္ စတင္ေၾကာင္း ေဖၚျပ၍ အိႏိၵယေက်ာက္စာ ၀န္ေဟာင္း (Dr Sircar) ေဒါက္တာဆာကားက AD 370 တြင္ စတင္ ေၾကာင္း ခန္းမွန္းခဲ႔ၾကပါသည္။

ေ၀သာလီၿမိဳ႕ေတာ္

ရခုိင္ျပည္ကမ္းရုိးတမ္းေဒသရွိ ဂစၦပနဒီ(ကုလားတန္ျမစ္) အ၀၌တည္ရွိေသာ စစ္ေတြၿမိဳ႕၏ အေရွ႕ေျမာက္ဖက္ မုိင္(40) ခန္႔အကြာ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕မွ ၅ မုိင္ခန္႔အကြာ၊ အေရွ႕ေလာင္တီတြဒ္ (93 ံ09’) ေျမာက္လဒ္တီတြဒ္ (20 ံ39’ ) တြင္ ယခုအခါ အလြန္ဆင္းရဲႏြမ္းပါးေသာ ေတာရြာေလးတစ္ရြာရွိပါသည္၊ ထုိေတာရြာႏွင္႔ အနီး ပတ္၀န္းက်င္၌ရွိေသာ က်ယ္ျပန္႔ေသာလြင္ျပင္မ်ားသည္ ေရွးယခင္က နတ္ျပည္၏လွပမႈကုိ ပ်က္ရယ္ျပဳႏုိင္ ေလာက္ေအာင္ လွပေသာ ဘုံနတ္နန္းတမွ် ႀကီးက်ယ္ခန္႔နားေသာတုိင္းျပည္၊ ေရႊကုိ ဒဂၤါးျပားမ်ားလုပ္၍ အသုံးျပဳခဲ႔ေသာတုိင္းျပည္၊ကမၻာ႔ႏုိင္ငံမ်ားႏွင္႔ ကုန္စည္းကူးသန္း ေရာင္း၀ယ္ေဖါက္ ကားခဲ႔သည့္တုိင္းျပည္၊ တစ္ႏွစ္တြင္ ႏုိ္င္ငံတကာ ကုန္စည္တင္သေဘၤာ(၁၀၀၀) ခန္႔အ၀င္အထြက္ရွိသည့္တုိင္းျပည္၊ ေက်ာက္သားမ်ားကုိ ေလွကားထစ္သဖြယ္ျပဳလုပ္၍ သေဘာၤဆိပ္ကမ္းလုပ္ကာ ထားရွိေသာတုိင္းျပည္၊ ပါဠိဘာသာျဖင္႔ စတုတၳသဂၤါယနာတင္ခဲ႔သည္႔တုိင္းျပည္ တစ္ျပည္ျဖစ္ခဲ႔ေပသည္။ ထုိတုိင္းျပည္၏ၿမိဳ႕ေတာ္အမည္မွာ (ေက်ာက္ေလွကားေ၀သာလီၿမိဳ႕ေတာ္္) ပင္ျဖစ္ေပသည္။ ယခု ေ၀ သာလီဟုေခၚတြင္ေနေသာ ေနရာသည္ ေရွးေ၀သာလီၿမိဳ႕ေတာ္ႏွင္႔ ေက်ာက္ေလွကား ေ၀သာလီၿမိဳ႕ ေတာ္ တုိ႔ ၏ သမုိင္းမ်ားကုိ ျမႈတ္ႏွံထားသည့္ေနရာဆုိလည္းမွားမည္မထင္ပါ။

ေ၀သာလီေခတ္သည္ ဓည၀တီကုိ အေျခခံ၍ ျဖစ္တည္ထြန္းကားလာေသာ ေခတ္ျဖစ္ရာ တတိယ ဓည၀တီ ေခတ္တြင္ ထြန္းကားခဲ႔သည္႔ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶသာသနာသည္လည္း လက္ဆင္႔ကမ္းသယ္ ေဆာင္လာခဲ႔သည္မွာ ယုံမွားသံသယျဖစ္ဖြယ္ရာမရွိေပ၊ သုိ႔ေသာ္လည္း ဓည၀တီေခတ္ကပင္ ဗုဒၶသာသနာေရာက္ေနၿပီဆုိေသာ္လည္း ရခုိင္ျပည္ ေ၀သာလီေခတ္အေစာပုိင္းကာလမ်ားတြင္ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ားကုိ ျပည့္စုံစြာ အကၡရာတင္၍ ေရးမွတ္ ထားျခင္း မရွိေသးဟု ယူဆႏုိင္သည္။ တစ္ေခတ္မွ တစ္ေခတ္သုိ႔ တစ္ဦးမွတစ္ဦးသုိ႔ ႏႈတ္တုိက္အာဂုံ ေဆာင္ျခင္းအားျဖင္႔ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ားကုိ မွတ္သားထိန္းသိမ္းလာၾကသည္ ။ ထုိအခ်ိန္၌ (AD 4 ရာစု) ဂုပၱေခတ္ အိႏၵိယဖက္တြင္ သကၠဋဘာသာ စာေပအေရးအသား အလြႏ္ထြန္းကားလာေနၿပီျဖစ္သည္၊ထုိေၾကာင္႔ နယ္နမိတ္ခ်င္း ထိစပ္ ေနေသာ ရခုိင္ျပည္ ေ၀သာလီသုိ႔ မဟာယာန၊ ဟိနာယာန ေလာကီ ေလာကုတၱရာ စာေပမ်ားသည္လည္း အဆက္မျပတ္ ၀င္ေရာက္ လာခဲ႔ေသာ္လည္း ေသခ်ာသည္မွာ ရခုိင္ျပည္တစ္ျပည္လုံး ေ၀သာလီေခတ္ တစ္ေခတ္လုံးသည္ ဗုဒၶသာသနာ ေရာင္၀ါ အထြတ္အထိပ္ထိ ထြန္းကားခဲ႔သည္ကုိ “ေယဓမၼာ” အစခ်ီေသာ ေ၀သာလီေခတ္ေက်ာက္စာမ်ားက သက္ေသခံေနေပသည္။

ထင္ရွားေသာအေထာက္အထားမ်ားမွာ ရခုိင္ျပည္တြင္ ေတြ႔ရွိရေသာ ေ၀သာလီေခတ္တစ္ေလ်ာက္လုံး ေရးထုိးခဲ႔သည္႔ ေက်ာက္စာမ်ားတြင္ ေထရ၀ါဒတုိ႔၏ အဆီအႏွစ္ ဗုဒၶဘုရားရွင္လက္ထက္ ပထမဆုံးေသာ သံဃာေတာ္ ပဥၥ၀ဂၢီငါးဦးထဲမွ အငယ္ဆုံးျဖစ္ေသာ အသဇိၨမေထရ္က ေနာင္အခါ ဘုရားရွင္၏ လက်ၤာရံ မဟာသာ၀က ျဖစ္လာမည္႔ အသွ်င္သာရိပုတၱရာအား ေဟာၾကားခဲ႔သည္႔ ဂါထာေတာ္ပါေက်ာက္စာမ်ားသည္ ရခုိ္င္ျပည္အႏွံေတြ႔ေနရသည္က သက္ေသခံ ထင္ရွားေနေပသည္။ “ေယဓမၼာ ေဟတုျပဘ၀ါ” အစခ်ီထားေသာ ေက်ာက္စာမ်ားကုိ ရခုိင္ျပည္တြင္ ယခုလက္ရွိေအာက္ပါအတုိင္းမွတ္တမ္းတင္ထားေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရပါသည္။

၁။ ေ၀သာလီၿမိဳ႕ေဟာင္း သင္းက်စ္ေတာ္ဓါတ္ ေက်ာက္စာ၊(AD- 630) ေ၀သာလီၿမိဳ႕ေဟာင္း သင္းက်စ္ေတာ္ေတာင္ခါးပန္းမွ ရရွိသည္။)

၂။ နိတိစျႏၵမင္း မိဖုရားေက်ာက္စာ (AD- 450-495) ေ၀သာလီၿမိဳ႕ေဟာင္း ဥဏွီသကေတာင္ထက္ ေစတီပ်က္မွတစ္ဆူမွ ရရွိသည္။

၃။ ၀ိရစျႏၵမင္းေက်ာက္စာ ၊(AD-495-498) ေ၀သာလီၿမိဳ႕ သင္းက်စ္ေတာ္ေတာင္ အနႏၵစျႏၵေစတီမွ ရရွိသည္။

၄။ ေ၀သာလီၿမိဳ႕ေဟာင္းမွ ေက်ာက္စာ(AD- 7 ရာစု) ခန္႔မွန္း

၅။ ေက်ာက္ျဖဴ ဂန္႔ေဂါရြာမွေက်ာက္စာ၊ (AD- 7 ရာစု) ခန္႔မွန္း

၆။ ေက်ာက္ေတာ္ေတာင္ေက်ာက္စာ ၊(AD- 6 ရာစု)

၇။ သံတြဲငလြန္းေမာ္ေက်ာက္စာ ၊ ( AD-7 ရာစု အစပုိင္းခန္းမွန္း)ေတာင္ပူစာတစ္ခုရွိ ဂူမွ ရသည္ဟုဆုိ၏။ယခု ကာလကတၱားျပတုိက္၌ရွိသည္။

၈။ အုိးထိန္းဓါတ္ေစတီအနီးေက်ာက္စာ၊လမုေခ်ာင္း၊ေတာင္ကုတ္ၿမိဳ႕နယ္ (AD- 6 ရာစု)

၉။ ေ၀သာလီဘုရားႀကီးကုန္းေတာ္ရွိေက်ာက္စာ (AD-6 ရာစု) ထုိကုန္းေတာ္ရွိေစတီငယ္တစ္ဆူမွ ထြက္က်ရရွိသည္)

၁၀။ ေ၀သာလီတူးေဖၚမႈ အမွတ္(၄)ကုန္းမွရသည္႔ ေက်ာက္စာ (AD-6 ရာစု)

၁၁။ မင္းျပားက်ိန္းေတာင္ေက်ာက္စာ (AD- 7 ရာစု) မင္ျပားၿမိဳ႕တြင္ရွိေနသည္။

၁၂။ ေ၀သာလီေခါင္းေလာင္းစာ ၂ ခု ။ (AD 6 ရာစု 7 ရာစု )

၁၃။ စျႏၵသီရိမိဖုရားေက်ာက္စာ ။

၁၄။ ေ၀သာလီၿမိဳ႕ေဟာင္းေက်ာက္စာ။

၁၅။ ေ၀သာလီၿမိဳ႕ေဟာင္း စတုပါေက်ာက္စာ။

၁၄။ သံတြဲ စျႏၵေစတီေက်ာက္စာ တုိ႔ျဖစ္ၾကပါသည္။

ထုိထုိေသာေယဓမၼာအစခ်ီ ေက်ာက္စာမ်ားသည္ ဂုပ ၱေခတ္သုံးစာေပျဖစ္ေသာ ေဒ၀နာဂရီ၊ နာဂရီပြါး အကၡရာ ျဖင္႔ ပါဠိဘာသာ၊သကၠတဘာသာ၊ သကၠတပ်က္ ပါဠိဘာသာ၊ ေရးထုိးထားသည္႔ ေက်ာက္စာ (၇၀)ေက်ာ္ကုိ ရခုိင္ျပည္အနွံ ေတြ႔ရွိရသည္။ ဤသည္ပင္လွ်င္ ရခုိင္ျပည္ ေ၀သာလီေခတ္ ဌာေနလူမ်ိဳးတုိ႔၏ ဘာသာေရးႏွင္႔ ယဥ္ေက်းမႈ က႑တြင္ အဆင္႔အတန္း ျမင္႔မားေၾကာင္း ကုိ ေဖၚျပေနေသာ ေက်ာက္စာမ်ားျဖစ္ေပသည္။ ။

ေယဓမၼာ ေဟတုျပဘ၀ါ ေတသံေဟတုံ တထာဂေတာ အစခ်ီေသာ ဂါထာေတာ္သည္ လက္ရွိေထရ၀ါဒ ပိဋ ကတ္(၀ိနည္းမဟာ၀ါ၊ေထရအပါဒါန္)တုိ႔၌ ပါရွိေလရာ အထက္ေဖၚျပထားေသာေက်ာက္စာမ်ားပါ ဤဂါထာ ေတာ္သည္ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တုိ႔၏ စာေပတစ္ခု ၊ ဂါထာတစ္ခု၊ စာသားတစ္ခု၊ျဖစ္သည္မွာ မျငင္းႏုိင္ ေသာ သက္ေသအေထာက္အထားတစ္ခုျဖစ္ေပသည္။ ေယဓမၼာ အစခ်ီဂါထာေတာ္သည္ သစၥာေလးပါးအား အႏွစ္ခ်ဳပ္ထားေသာ ဂါထာေတာ္ျဖစ္ေသာေၾကာင္႔ ေ၀သာလီေခတ္တစ္ေလ်ာက္လုံး မင္းႏွင္႔ျပည္သူတုိ႔သည္ လြန္စြာ အေလးထားခဲ႔ေၾကာင္း ထင္ရွားေနေပသည္။ ေယဓမၼာဂါထာပါ ေက်ာက္စာတစ္ခ်ပ္အားေတြ႔ရပုံ ၊

ရခုိင္ေ၀သာလီ ႏွင္႔ သီရိလကၤာ သာသနာဆက္ႏြယ္မႈ

သီရိလကၤာႏွင္႔ ေရွးေခတ္ရခုိင္ျပည္သည္ ေထရ၀ါဒသာသနာ ထြန္းကားျပန္႔ပြားေရးအတြက္ အျပန္အလွန္ကူးလူးဆက္ဆံမႈ ရွိခဲ႔ၾကသည္ကုိ ေအာက္ပါအတုိင္းေတြ႔ရွိရပါသည္။

၁။ သီဟုိဠ္မွ သံဃာေတာ္အရွင္ျမတ္တုိ႔သည္ ထုိေခတ္ကာလက ေ၀သာလီတုိင္းျပည္ ပုိင္နက္ နယ္ေျမျဖစ္ ခဲ႔သည္႔ ဘဂၤနယ္သုိ႔ ၾကြေရာက္ သာသနာျပဳခဲ႔ေၾကာင္းကုိ (AD-3ရာစု) အိႏၵိယႏုိင္ငံေတာင္ပုိင္း အျႏၵ နယ္ ရွိ နာဂဂ်ဴနီဂြန္ဒါေက်ာက္စာတြင္ေရးထုိးပါရွိသည္ဟု ဆုိၾကေပသည္။

ရခုိ္ေ၀သာလီေခတ္ အာနႏၵစျႏၵမင္းေက်ာက္စာ ဂါထာအမွတ္ (၆၁) တြင္လည္း သံဃာေတာ္တစ္ခ်ိဳ႕ႏွင္႔ တရားေဟာပလႅင္၊ေတာက္ပေသာ ပုိးသကၤန္းမ်ားႏွင္႔ ဆင္မယဥ္သာတစ္ေကာင္ကုိ သီလာေမဃ ေခၚ သီဟုိဠ္ျပည္၏မင္းထံသုိ႔ သာသနာျပဳရန္ေစလႊတ္ေၾကာင္းကုိ ေရးထုိးေဖၚျပထားေပသည္။

ေက်ာက္ေလွကား ေ၀သာလီေခတ္တြင္ ရာဇ၀င္လာ သီရိစျႏၵားမင္း၊ ေက်ာက္စာအလုိ သီရိဓမၼ စျႏၵမင္း (သာသနာႏွစ္ -၁၁၈၂-၁၁၈၄)(AD 624-640) ႏွစ္တြင္ သီရိလကာၤမွ ၀ိပသနာဓူရ သံဃာ(၅၀၀) ဂႏၶာဓူရ သံဃာ(၅၀၀)ပါးတုိ႔သည္ ၀ါဒခ်င္းတူညီသည္႔ ေက်ာက္ေလွကား ေ၀သာလီသုိ႔ စတုတၳသဂၤါ ယနာ တင္ရန္ ၾကြေရာက္ခဲ႔ဟု ပညာေမဓာေမာ္ကြန္းကဆုိေလသည္။

ရမ္းျဗဲေတာင္ေက်ုာင္းဆရာေတာ္ ေရး ရခုိင္ရာဇ၀င္သစ္က်မ္း) တြင္လည္းေကာင္း၊ ၀ါးေက်ာင္းဆရာ ေတာ္ ဦးပ႑ိဆရာ ေရး ဥေတနလကၤာနိဂုံးတြင္လည္းေကာင္း၊ ေရးသားထားသည္ကုိ ေတြ႔ရွိရ ေပ သည္။ထုိအျပင္

လကၤာဒီပ မွီသကေလ - ဥပသမၸႏၷဘိကၡဳနံ ၊ အသႏၱတၱာအမေစၥပိ - ေဒသရကၡဂၤ၀ွယံ၊ ေပေသတြာန နိမေႏၱတြာ နႏၵိစကၠာဒိ ဘိေကၡ၀ါ ၊ လကၤာဒီပံ သမာ သီရိ၀ၯန ပုေရ၀ေရ ၀သာေပတြာ နေသာရာဇာ အာဒေရန ဥပဌိယ မဟာ၀ါဠဳ ကဂၤါယ တိေတၱက႑မၸနာမေေက။ ဟူ၍ သီဟုိဠ္ မဟာ၀ံသက်မ္းတြင္ ေရးထုိးထားသည္ဟု (ရခုိင္မွ သီရိလကၤာသုိ႔ ) ေနာက္ဆုံးသာသနာျပဳေဆာင္းပါးတြင္ ေရးထားထား သည္ကုိေတြ႔ရပါသည္။

ေျမာက္ဦးေခတ္ ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းမ်ား၌ ဗုဒၶစာေပသင္ၾကားေသာ ရဟန္းသံဃာမ်ားသည္ ႀကိဳးတန္း ပိဋကေတာ္ကုိ စံထား၍ ေလ႔လာသင္ၾကားခဲ႔ၾကရသည္ဟု ဆရာႀကီးဦးဦးသာထြန္း ေဆာင္းပါးေပါင္းခ်ပ္တြင္ ေဖၚျပထားေပသည္။ ။ ယင္းေၾကာင္႔ ေရွးက ေရးသားခဲ႔ေသာ စာေပမ်ား၌ ေ၀သာလီတြင္ သဂၤါယနာတင္ခဲ႔စဥ္က မူအျဖစ္ ထားခဲ႔ေသာ ႀကိဳးတန္းပိဋကေတာ္မွ တဆင္႔ ေရးကူးၿခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ကုိ စာေပ၏ အဆုံး၌ ႀကိဳးတန္းပိဋကတ္မူေတာ္အတုိင္း ေရးကူးျခင္းျဖစ္သည္ဟု ေရးသားထားျခင္းကုိ ေပစာမ်ားတြင္ ကုိးကားထားသည္ဟု ေရးသားေဖၚျပထားသည္ဟု ဆုိၾကသည္။

စတုတၳသဂၤါယနာ (ရခုိင္ျပည္ )

ရခုိင္ျပည္ ေက်ာက္ေလွကားေ၀သာလီတြင္ သဂၤါယနာတင္ခ်ိန္၌ အိႏၵိယျပည္တြင္ ေထရ၀ါဒဗုဒၶသာသနာသည္ အလြန္အားနည္းေနေသာအခ်ိန္၊ ဗုဒၶသာသနာရွိသည္ဟုဆုိရုံတမယ္ေလာက္သာ ေျပာႏုိင္သည္႔ အခ်ိန္ျဖစ္ေန သည္ကုိ ( 671-695 A.D) အတြင္းက အိႏၵိယသုိ႔ ေရာက္ရွိခဲ႔သည္႔တရုတ္အမ်ိဳးသား ဣသိန္ဂ ဘုရားဖူး မွတ္ တမ္းတြင္ သူေရာက္သည္႔အခ်ိ္န္တြင္ အိႏၵိယျပည္၌ ဗုဒၶသာသနာသည္ ဆုတ္ယုတ္သည္ဆုိသည္ထက္ ဆုတ္ ယုတ္ေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္း ၀မ္းနည္းစကားေျပာကာမွတ္တမ္းထားသည္ကုိ( ဦးနု- ဗုဒၶသာသနာ ။ 1958 - စာ 80) တြင္ေတြ႔ရသည္။ အိႏၵိယတြင္ ဗုဒၶသာသနာဆုတ္ယုတ္သည္ဆုိရာ၌ ေထရ၀ါဒေရာ၊ မဟာယနေရာ ႏွစ္ခုစလုံး ကုိဆုိလုိပါသည္။

ရခိုင္ရာဇ၀င္တုိ႔တြင္၄င္း ၊ ရခုိင္စာေပတို႔တြင္၄င္း သဂၤါယနာ အေၾကာင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ သဂၤါယ နာၾကီး၊ သဂၤါယနာငယ္ဟူ၍ ႏွစ္မ်ိဳးႏွစ္စားေတြ ့ရိွရပါသည္။ သဂၤါယနာၾကီးမ်ားကို နံပါတ္စဥ္ အတိုင္း ေရတြက္ ၿပီးလွ်င္ သဂၤါယနာငယ္မ်ားကို မိမိတုိ့၏ တိုင္းၿပည္အတြင္း၌ နံပါတ္စဥ္တပ္ထားခဲ့ၾကသည္။ သဂၤါယနာၾကီးဆုိသည္မွာ သဂၤါယနာတင္ရာတြင္ ဘုရား၏ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ားကို ကၽြမ္းက်င္စြာ အာဂုံေဆာင္ တတ္ကၽြမ္း သိစြမ္းႏုိင္္ေသာ ရဟႏၱာမ်ား ပါ၀င္မွသာ အထေၿမာက္ေၾကာင္းသိရိွရပါသည္။ ယင္းကဲ့သို ့ရဟႏၱမ်ားပါ၀င္၍ တင္ခဲ့ေသာ သဂၤါယ နာကို ရခိုင္တို ့က သဂၤါယနာၾကီး ဟူ၍ေခၚၾကပါသည္။ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ားကုိ အာဂုံေဆာင္ တတ္ကၽြမ္းေသာ ရဟႏၱာပုဂၢိဳလ္မ်ား မပါ၀င္ေသာ သဂၤါယနာကုိ သဂၤါယနာငယ္ ဟု ေခၚေ၀ၚသုံးစြဲၾကသည္ကုိေတြ႔ရပါသည္။

စတုတၱသဂၤါယနာ (ရခုိင္ျပည္ ေ၀သာလီၿမိဳ႕ )

ေ၀သာလီေခတ္တြင္ ရခုိင္ဘုရင္မ်ားသည္ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားၿဖစ္ၾကသၿဖင့္ သီဟိုဠ္ႏိုင္ငံႏွင့္ လူမႈေရးအရေသာ္လည္း ေကာင္း၊ ဘာသာေရးအရလည္း ဆက္ဆံမႈုရိွ ခဲ့ၾကပါသည္။ ရခုိင္ရာဇ၀င္အလုိ ေ၀သာလီဘုရင္ သီရိစၿႏၵမင္း ၊ အာနႏၵစျႏၵမင္း ေက်ာက္စာအလုိ(သီရိဓမၼစျႏၵမင္း) သာသနာႏွစ္ (1168-1184)( ေကာဇာ ၅၄၄-၅၆၂ ) လက္ထက္တြင္္ သီဟိုဠ္မွွ ၀ိပႆနာဓူရ ရဟန္းငါးရာ၊ ဂႏၶာဓူရ ရဟန္းငါးရာ ေပါင္းရဟန္း သံဃာတစ္ေထာင္ ၊ ရခုိင္ျပည္မွွ ၀ိပႆနာဓူရ ရဟန္းငါးရာ၊ ဂႏၶာဓူရ ရဟန္းငါးရာ ၊ ႏွစ္ျပည္ေထာင္ ေပါင္း ရဟန္းသံဃာႏွစ္ေထာင္တို ့ၿဖင့္ ေ၀သာလီျပည္ ေရႊေတာင္ထိပ္တြင္ စတုတၱသဂၤါယနာ တင္ျခင္းကို ၾကီးက်ယ္ ခမ္းနားစြာ (၃)ႏွစ္တုိင္တုိင္ က်င္းပခဲ့သည္ဟု က်မ္းအေစာင္ေစာင္တုိ႔က ေရးသားေဖၚျပၾကေပသည္။

စတုတၳ သဂၤါယနာ ပါဠိဘာသာ (ရခုိင္ျပည္)

တင္ရသည္႔အေၾကာင္းရင္း - ေက်ာက္ေလွကားေ၀သာလီေခတ္တြင္ တတိယဓည၀တီေခတ္ ဘုရားရွင္ သက္ေတာ္ထင္ရွားရွိစဥ္ကပင္ ဆက္ခံဆင္းသက္ လာေသာ ပင္မေထရ၀ါဒ ရဟန္းေတာ္မ်ားရွိႏွင္႔ ေနၿပီးျဖစ္ေပသည္။ တဖန္ (B.C 3 ရာစု )တြင္ တတိယဓည၀တီေခတ္တြင္ သီရိဓမၼာေသာကမင္း၏ သာသနာျပဳအဖြဲ႔မွ လာေရာက္သာသ နာျ႔ပဳခဲ႔ေသာ ေထရ၀ါဒသာသနာျပဳအဖြဲ႔သည္လည္း ရခုိ္င္ျပည္ရွိ ေထရ၀ါဒ သာသနာကုိ ပုိမုိသန္႔စင္ေစရန္ ထပ္ ေလာင္း မြမး္မံသလုိျဖစ္ေစကာ အတည္ခုိင္ခံ႔ စဥ္ဆက္မျပတ္ စည္ပင္ထြန္းကားေနေစရန တြန္းအားေပးသလုိျဖစ္ခဲ႔ေပသည္၊ သီဟုိဠ္ျပည္ ႏွင္႔ လည္း ယင္းေခတ္ယင္းအခ်ိန္ကပင္ သာသနာျပဳအဖြဲ႔မ်ား အလွန္အျပန္ ေစလႊတ္သည့္ သာသနာျပဳ ခရီးမ်ား ရွိေန ၾကသည္။ သုိ႔ေသာ္ မိမိတုိ႔ႏွင္႔ နယ္နမိတ္ခ်င္း ထိစပ္ေနေသာ အိႏၵိယျပည္ တြင္ ေဗာဓိသတၱ၀ါဒ မဟာ ယနႏွင္႔ ဟိႏၵီ ျဗဟၼဏ၀ါဒတုိ႔မွာ အလြန္အင္အားေကာင္းေနေသာအခိ်န္ျဖစ္သည္ႏွင္အညီ ျဗဟၼဏဘာသာတုိ႔၏ ပင္မ အေရးအသား သကၠဋစာေပမ်ားလည္း တဟုန္တုိးတက္ထြန္းကားကာ အားေကာင္းလာသည္႔အခ်ိန္ လည္းျဖစ္ သည္။

ထုိအခ်ိန္တြင္ ပါဠိစာေပႏွင္႔ရွိေသာ ဗုဒၶက်မ္းဂန္မ်ား၊ အျခားစာေပမ်ားကုိလည္း သကၠဋစာေပမ်ားျဖင္႔ အစားထုိးကာ ေရးသားလာၾက သည္။ ေနရာတုိင္းမွာ သကၠဋဘာသာစာေပမ်ား လႊမ္းမုိးလာၾကသည္႔ အခ်ိန္ လည္းျဖစ္ေနေပသည္။ ထုိေၾကာင္႔ ပင္မေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ရဟန္း ရွင္လူမ်ားသည္ အရာမ၀င္ မ်က္ႏွာပန္းမလွေသာ အခ်ိန္ အခါလည္း ျဖစ္ေနေပသည္။ ထုိေၾကာင္႔ ထုိေထရ၀ါဒကုိ သက္၀င္ယုံၾကည္ေသာ သူမ်ားသည္ မိမိနုိင္ငံရွိ ျဗဟၼဏအင္အားစု မ်ားႏွင္႔ ေပါင္းစပ္၍ သာသနာေရး၀ါဒစြဲမ်ား ေပၚေပါက္လာဖြယ္ရာအေရးကုိ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ေသာအားျဖင္႔၄င္း၊ ဓည၀တီေခတ္မွ ဆင္းသက္လာေသာ မူလပင္မ ေထရ၀ါဒ သာသနာကုိ ဆက္လက္ရွင္သန္ တည္တံ႔ေစလုိ ေသာ ေၾကာင္႔၄င္း၊ ေ၀သာလီ ေက်ာက္ေလွကား ၌ မူလအစ ရွိႏွင္႔ၿပီးေသာ ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ား အားမေလ်ာ႔ခင္၊ အျခားတစ္ပါးမွ ထုိးေဖါက္ ၀င္ေရာက္လာေသာ အျခားေသာ အယူ၀ါဒမ်ား အားမေကာင္းခင္ ၊ သဂၤါယနာတင္ၾကရျခင္းျဖစ္ေပသည္။ ေ၀သာလီတြင္ တင္ေသာ သဂၤါယနာတင္မူကုိ ၾကိဳးတန္းပိဋကတ္ ေခၚသည္ဟု ဆရာႀကီးဦးဦးသာထြန္း ေဟာေျပာပြဲမ်ားတြင္ နားေထာင္ ခဲ႔ဖူးသည္။ ၾကိဳးတန္းပိဋကတ္ဟု ေခၚတြင္ရျခင္းမွာ သီဟုိဠ္မူႏွွင္႔ မလြဲမေစာင္း ၾကိဳးတန္းကဲ႔သုိ႔ ေျဖာင္႔မတ္မွန္ကန္စြာ ေရး ကူး ထားေသာသေဘာေၾကာင္႔ ျဖစ္သည္ဟု ဆရာႀကီးဦးဦးသာထြန္းက ေျပာျပဖူးခဲ႔ ပါသည္။

ရခုိင္သဂၤါယနာမွတ္စု

သဂၤါယနာ တင္သည္႔ခုႏွစ္- သာသနာႏွစ္ (၁၁၈၂-၁၁၈၄) ႏွစ္ (AD-638-640) ေကာဇာ( ၅၆၀-၅၆၂) ႏွစ္

သဂၤါယနာတင္သည္႔ေနရာ - ရခုိင္ေ၀သာလီေက်ာက္ေလွကားျမိဳ႕ေတာ္၊ ေရႊေတာင္ႀကီး(ခ) သရက္ခ်ိဳေတာင္ အႀကီးအမွဴးျပဳသည္႔ ဦးေဆာင္သံဃာ -သဃၤရာဇာ အရွင္စူဠေရ၀မေထရ္ ၊

ပါ၀င္သည္႔ သံဃာဦးေရ - ရခုိင္ျပည္ မွ ၀ိပႆနာဓူရ ရဟန္း(၅၀၀) ဂႏၶာဓူရရဟန္း(၅၀၀) ၊

သီဟုိဠ္မွ (၀ိပႆနာဓူရ.၅၀၀)(ဂႏၶာဓူရ.၅၀၀) ေပါင္း(၂၀၀၀)၊

အေထာက္အပံ႔ျပဳသည္႔မင္း - သီရီစျႏၵားမင္း(ခ)သီရိဓမၼစျႏၵမင္း၊

သဂၤါယနာ တင္သည္႔ ဘာသာ - ပါဠိဘာသာ၊

တင္သည္႔ပုံစံ - ႏႈတ္ျဖင္႔ ရြတ္ဖတ္သရဇၥ်ာယ္ၿပီး ေၾကးျပားေပၚတြင္ တင္ၾကသည္။

ၾကာျမင္႔သည္႔အခ်ိန္ - ပါဠိေတာ္ (၁)ႏွစ္ အဌကထာ (၂) ႏွစ္ ေပါင္းသုံးႏွစ္ၾကာသည္။

တင္သည္႔ပစၥည္း - ေၾကးၿပား-

ထုိသဂၤါယနာတင္ေၾကးျပားမူပြားအခ်ိဳ႕သည္ သီရိလကၤာတြင္ ရွိေၾကာင္း သီရိလကၤာမွ ေက်ာက္စာမင္းႀကီး ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ ေရာက္ရွိလာစဥ္က ေျပာၾကား၍ သိရွိရပါသည္ဟု- ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕နယ္ ပါတီယူနစ္-ၿမိဳ႕နယ္မွတ္တမ္း ၿပဳစုေရးေကာ္မတီ)မွ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕နယ္ ျဖစ္စဥ္သမုိင္း ကန္႔သတ္ စာ-၈ -1985 စက္တဘၤာ-25 တြင္ေဖၚျပထားသည္။

က်မ္းအမည္ က်မ္းအေရအတြက္ ေၾကးျပားခ်ပ္ေရ မွတ္ခ်က္

၀ိနည္း ငါးက်မ္း ၂၅၀

သုတၱံ သုံးက်မ္း ၉၁၀

ဒီယနိကာယ္ ၃ က်မ္း

မဇၥ်ိမနိကာယ္ (ပဏၰသ) ၃ က်မ္း

သံယုတၱနိကာယ္ ၅ က်မ္း

အဂၤုတၱရနိကာယ္ ၁၁ က်မ္း

ခုဒၵကနိကာယ္ ၁၉ က်မ္း

နိကာယ္ငါးရပ္ (၄၁)က်မ္း

အဘိဓမၼာ ခုနစ္ က်မ္း ၈၄၀

ေၾကး၀ါခ်ပ္ေရ စုစုေပါင္း -၂၀၀၀

အကၡရာတင္ခဲ႔ရာတြင္ တစ္ႏွစ္ ၾကာျမင္႔ခဲ႔သည္။ သုတၱာန္ (၄၁)က်မ္းကုိ တစ္သုတ္လွ်င္ တစ္က်မ္းက်စီျဖင္႔ ေရတြက္ ထားျခင္းျဖစ္ပါ သည္။ အဌာကထာဖြင္႔ဆုိရာတြင္

က်မ္းအမည္ က်မ္းအေရအတြက္ ေၾကးျပားခ်ပ္ေရ မွတ္ခ်က္

၀ိနည္း ငါးက်မ္း ၇၅၀

သုတၱံ သုံးက်မ္း ၁၅၀၀

အဘိဓမၼာ ခုနစ္က်မ္း ၆၉၀

၀ိသုဒၶိမဂ္ ၄၀

ကခၤါ၀ိတရဏီ ႏွစ္က်မ္း ၂၀ ဘိကၡဳ ၊ ဘိကၡဳနီ၀ိနိစၧာယ

စုစုေပါင္းေၾကးနီခ်ပ္ေရ ၃၀၀၀

----------------------

စုစုေပါင္း ေၾကးျပားခ်ပ္ေရ (၅၀၀၀) ငါးေထာင္

ေၾကးျပားတစ္ခ်ပ္အရြယ္အစား - အလ်ား ၂၇ လကၼ ၊ အနံ ၁၅ လကၼ -ထု တစ္မူး

ေၾကးျပားတစ္ခ်ပ္ တြင္ ပါသည္႔ စာေၾကာင္းေရ ( ၂၇ ) ေၾကာင္းစီ ေက်ာဖက္ရင္ဖက္ ေရးထုိးထားဟုဆုိသည္။

ရခုိင္တြင္ တင္ေသာ သဂၤါယနာမူသည္ သီဟုိဠ္မူမွ အသွ်င္ဗုဒၶေဃာသ က ပါဠိ(မာဂဓ)ဘာသာသုိ႔ ျပန္ဆုိေသာ မူျဖစ္ဟန္ရွိေပသည္။ အဘယ္ေၾကာင္႔ဆုိေသာ ပညာေမဓာေမာ္ကြန္း၌ (သီဟဠနယ့္၊ ၀ါဒတူဘိ၊) ဆုိေသာ စာညြန္း အရျဖစ္ေပသည္။

သဂၤါယနာ တင္ၿပီးေသာအခါ ထုိမူအတုိင္း ဤသည္မလြဲ မမွားမယြင္းေအာင္ မ်ားစြာ ေရးကူး ပြား ေစသည္။ မူရင္းပိဋကတ္ ေတာ္ေၾကးပုရပုိက္မ်ားကုိ ေ၀သာလီျမိဳ႕ေတာ္တစ္ေနရာရွိ ေစတီတစ္ဆူ၌ ဌာပနာေတာ္ထည္႔ ျပဳလုပ္ခဲ႔သည္ဟု ေရးသား ေဖၚျပၾကသည္ကိုေတြ႔ရပါသည္။ ထုိမူရင္းပြားကူးေသာ သဂၤါယနာတင္ ပိဋကတ္ က်မ္းဂန္ မ်ားကုိ ေၿမာက္ဦးေခတ္တြင္ နန္းေတာ္ႏွင္႔ အနီးဆုံး အလုံၿခဳံဆုံးျဖစ္ေသာ ေရႊဂူေတာင္ ပိဋကတ္တုိက္၌ သိမ္းဆည္းထား သည္ဟု တဆင္႔ စကား ၾကားဖူူးပါသည္။

ေရႊေတာင္ ေခၚ သရက္ခ်ိဳေတာင္ ၌ ရဟန္းသံဃာ (၂၀၀၀) အား ေနရာခ်ထားပုံ

ဘာေၾကာင္႔ ရခုိင္ျပည္ေ၀သာလီကုိ စတုတၳသဂၤါယနာ ေခၚရသည့္အေၾကာင္းရင္း ရွင္းလင္းခ်က္

(၁) သာသနာသကၠရာဇ္( ၁ ) (ဘီစီ 544) ခုႏွစ္ တြင္ အဇာတသတ္မင္းသည္ ပထမသဂၤါယနာကုိ

ပါဠိဘာသာျဖင္႔ ႏႈတ္တုိက္ သဂၤါယနာတင္ၾကသည္။အိႏၵိယ

(၂) (သာသနာသကၠရာဇ္- ၁၀၀ ) (ဘီစီ 444) ခုႏွစ္ တြင္ အဇာတသတ္မင္းသည္ ဒုတိယသဂၤါယနာ

ကုိ ပါဠိဘာသာျဖင္႔ ႏႈတ္တုိက္ သဂၤါယနာတင္ၾကသည္။အိႏၵိယ

(၃) (သာသနာသကၠရာဇ္- ၂၃၅ ) (ဘီစီ -309 ) ခုႏွစ္ တြင္ သီရိဓမၼာေသာကမင္းသည္ တတိယ

သဂၤါယနာ ကုိ ပါဠိဘာသာျဖင္႔ ႏႈတ္တုိက္ သဂၤါယနာတင္ၾကသည္။အိႏၵိယ ။

(၄) (သာသနာသကၠရာဇ္- ၄၅၀ ) (ဘီစီ -94 ) ခုႏွစ္ တြင္ ၀ဋဂါမဏိမင္းသည္ စတုတၳသဂၤါယနာ ကုိ

သီဟုိဠ္ဘာသာျဖင္႔ ပီထက္အကၡရာ သဂၤါယနာတင္ၾကသည္။ သီရိလကၤာ ။

(၅) (သာသနာသကၠရာဇ္- ၆၀၀ ေက်ာ္ ) (ေအဒီ - 1.2 ရာစု ) တြင္ ကနိသွ်ကမင္းသည္ စတုတၳသဂၤါ

ယနာကုိ သကၠတဘာသာျဖင္႔ ေၾကးထက္အကၡရာ သဂၤါယနာတင္ခဲ႔သည္။အိႏၵိယ(မဟာယနမူ)

(၆) (သာသနာသကၠရာဇ္- ၁၁၈၄ ) (ေအဒီ 638-640 ) ခုႏွစ္ တြင္ သီရိဓမၼစျႏၵမင္းသည္ စတုတၳသဂၤါ

ယနာ ကုိ ပါဠိဘာသာျဖင္႔ ပီထက္အကၡရာ သဂၤါယနာတင္ခဲ႔သည္။ ရခုိင္ေ၀သာလီျပည္ ။

အထက္ပါ သဂၤါယနာအၾကိမ္ေရကုိ ၾကည့္မည္ဆုိလွ်င္ အိႏၵိယတြင္ ပထမ၊ဒုတိယ၊တတိယ သဂၤါယနာ မ်ားကုိ ႏႈတ္တုိက္အာဂုံ ပါဠိဘာသာျဖင္႔ သဂၤါယနာတင္ခဲ႔ၾကသည္ကုိေတြ႔ရေပမည္။

ေနာက္တစ္ခါ စတုတၳသဂၤါယနာကုိ သီဟုိဠ္တြင္ သီဟုိဠ္ဘာသာျဖင္႔တစ္ႀကိမ္၊ အိႏၵိယတြင္ ကနီသွ်က မင္းက သကၠတဘာသာျဖင္႔တစ္ႀကိမ္၊ ရခုိ္င္ေ၀သာလီတြင္ ပါဠိဘာသာျဖင္႔တစ္ႀကိမ္ဆုိၿပီး စတုတၳ အၾကိမ္တစ္ခုတည္းတြင္ ၃ ခါ တင္ထားၾကသည္ကုိေတြ႔ရေပသည္။ ရခုိ္င္ျပည္က သဂၤါယနာအၾကိမ္ ေရကုိ ပညာေမဓာေမာ္ကြန္းတြင္ (ပ-ဒု-တ-မွီ၊ စတုတၳီက်၊မဟိ ံသဟု၊ မည္ရသမိုင္း၊ ရကိၡဳင္တုိင္း) ဟုဆုိေသာ စကားရပ္ေၾကာင္႔ ရခုိင္ျပည္က သဂၤါယနာကုိ စတုတၳအၾကိမ္ဟု ေခၚတြင္ရ ျခင္းျဖစ္ ပါသည္။ စတုတၳအၾကိမ္သည္ ေရွ႕တြင္ သီဟုိဠ္ ၌တစ္ႀကိမ္၊ အိႏၵိယ၌တစ္ႀကိမ္ ရွိေနေသာ္ လည္း ရခုိင္ေ၀သာလီတြင္ တင္ေသာ သဂၤါယနာကုိ စတုတၳအၾကိမ္ဟု အမည္တပ္ရျခင္းမွာ ပ-ဒု-တ သည္ ပါဠိဘာသာျဖင္႔တင္ၿပီး သီဟုိဠ္တြင္ သီဟုိဠ္ဘာသာ၊ ေနာက္တစ္ခါ ကနိသွ်ကမင္းက အိႏၵိယတြင္ သကၠတဘာသာျဖင္႔တင္ေပသည္။ ထုိေၾကာင္႔ ပါဠိဘာသာျဖင္႔ ရခုိ္င္ေ၀သာလီတြင္ တင္ေသာ သဂၤါ ယနာတင္အၾကိမ္ေရကုိ စတုတၳအၾကိမ္ဟု အမည္ေခၚရျခင္းျဖစ္ေပသည္။

တနည္း ပါဠိအၾကိမ္ေရတြက္ေသာ္၄င္း၊ ပါဠိအၾကိမ္ေရကုိ ၾကိဳးတန္းျဖင္႔ဆြဲလုိက္ေသာ္လည္း စတုတၳ အၾကိမ္တြင္ က်ေရာက္ေနသည္ကို ေတြ႔ျမင္ရေပမည္။ ပုံကုိေသခ်ာရႈပါ။

ရခုိင္ျပည္တြင္ တင္ခဲ႔ေသာ သဂၤါယနာသည္ စတုတၳအၾကိမ္ျဖစ္ေၾကာင္း ပုံစာ

ပဥၥမ သဂၤါယနာကုိ ဆက္လက္တင္ျပပါမည္။

ေမာင္ျဖဴ (ႀကြီတဲကၽြန္း)

အယနာစာပီအဖြဲ႔ (ရန္ကုန္)

***************************************************************

က်မ္းကုိး

အာနႏၵစျႏၵမင္းေက်ာက္စာ

က၀ိသာရလကၤာရဆရာေတာ္၊ ( ဓည၀တီအေရးေတာပုံက်မ္း )

ရခုိင္ယဥ္ေက်းမႈမ်ား၊ေ၀သာလီေခတ္ ဗုဒၶသာသနာ( အရွင္စကၠိႏၵ)

ပဲခူးမင္းေက်ာင္းဆရာေတာ္ ဦးပ႑ိ ေရး ရခုိင္ရာဇ၀င္သစ္က်မ္း

ဗုဒၶသာသနာႏွင္႔ ရခုိင္ျပည္( ဦးေအာင္သာဦး)

ရခုိင္သမုိင္းအလင္းျပက်မ္း(ဦးေရႊဇံ)

ရာဇာႏွင္႔ သာသနာ- ပါရဂူ

ေက်ာက္ရုိးေတာ္ဓါတ္ ေစတီျမတ္ႏွင္႔ ဘူမိနက္သန္ ေက်ာက္ေတာ္ဌာေနသမုိင္း(ထြန္းေရႊုခိုင္

ေရွးေခတ္ရခုိင္သမုိင္းစဥ္ႏွင္႔ ေခတ္အဆက္ဆက္ယဥ္ေက်းမႈ - ဓည၀တီ ၊ ဦးေရႊဇံ( B.Sc., B.C.S.)

(ဦးေအာင္သာဦး-B.A, B. E. S) ရခုိင္ယဥ္ေက်းမႈ-ေ၀သာလီေခတ္ အတြဲ၁ အမွတ္ ၁၉၆၆

1977 -ခု စက္တဘၤာလထုတ္၊ ရခုိင္မဂၢဇင္းအမွတ္(၄) p-127 ဦးေအာင္ခ်စ္ (ေက်ာက္ဆိပ္)

ရခုိင္ေဆာင္းပါးမ်ား ဆရာခ်စ္(စစ္ေတြ)

၁၉၉၅ခုႏွစ္ -ရခုိင္မဂၢဇင္း ၁၇ ၊ ေ၀သာလီအထူးထုတ္၊

ဦးဦးသာထြန္း ရခုိ္င္တန္ေဆာင္ ေဆာင္းပါးမ်ား

ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕နယ္ ျဖစ္စဥ္သမုိင္း -ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕နယ္ ပါတီယူနစ္-ၿမိဳ႕နယ္မွတ္တမ္းၿပဳစုေရးေကာ္မတီ