အာ႐ီယန္​အ​ေရးအသား ျဗဟၼီအကၡ႐ာ

အာ႐ီယန္​အ​ေရးအသား ျဗဟၼီအကၡ႐ာ

အိႏၵိယတိုက္၏ ေ႐ွးအက်ဆံုးေသာ အေရးသားမွာ အိႏၵဳျမစ္ဝွမ္း ဟာရပၸါၿမိဳ႕​ေဟာင္​းအနံ႔အျပား​ေဒသတို႔တြင္​​ေက်ာက္​တံုး သို႔မဟုတ္​ ​ေၾကးျပားတို႔တြင္​ တံဆိပ္​တံုးက​ေလးမ်ား​ေပၚမွ အ႐ုပ္စာျဖစ္သည္​ အိႏၵဳျမစ္ဝွမ္း ယဥ္ေက်းမႈသည္ ဘီစီ ၃၀၀၀ မွ ဘီစီ ၁၇၀၀ ထိ ထြန္းကားခဲ့သည္​၊

ဘီစီ ၃၀၀၀ မွ ဘီစီ ၃၀၀ အတြင္​း မည္​သည္​့အ​ေရးအသားကိုမွ်မ​ေတြ႔ရ​ေသာ္​လည္​း ​ျဗာဟၼဏစာ​ေပ ​ေဝဒက်မ္​းဝါသိဌဓမၼသုတၱ၏စာေပမွတ္တမ္းမ်ားကို ​ေတြ႔႐ွိရသလို ဘီစီ ၄၀၀ ခန္​႔တြင္​​ေပၚ​ေပါက္​ခဲ့​ေသာ ပါဏိနိသဒၵါက်မ္​းတြင္​ စာ​ေရးဆရာမ်ားဟူ​ေသာ သမာသ္​ပုဒ္​မ်ားကို​ေတြ႔႐ွိ႐သည္​ ဗုဒၶ​ေခတ္​တြင္​ အကၡရိကဟူ​ေသာ ကစားနည္​းတစ္​မ်ိဳးကို​ေတြ႔႐ွိ႐သည္​ ​ေကာင္​းကင္​၌​ေသာ္​လည္​း​ေကာင္​း မိမိ​ေနာက္​​ေက်ာ၌​ေသာ္​လည္​း​ေကာင္​း တစ္​ဦးတစ္​​ေယာက္​၏ ​ေရးသား​ေသာ အကၡရာမ်ားကို​ေျဖဆိုရ​ေသာ ကစားနည္​းျဖစ္​သည္​ထို႔ေၾကာင္​့ ပညာ႐ွင္မ်ားမွ ဘီစီ ၇၀၀ ​ေလာက္​တြင္​ ​ေပၚ​ေပါက္​ခဲ့သည္​ဟု ယူဆခဲ့ၾကသည္​၊

ဘီစီ ၅၀၀ ထက္ မေစာႏိုင္ ဘီစီ ၅၀၀ /ဘီစီ ၄၀၀ တို႔တြင္ ေက်ာက္ထက္အကၡာရာတင္၍မ႐ွိ အခ်ိန္ကာလအတိအက်သတ္မွတ္ႏိုင္ေသာ အေစာဆံုး အေရးသားကို ဘီစီ ၃ ရာစု တြင္ေရးထိုးေသာ အာေသာက ေက်ာက္စာမ်ားတြင္သာေတြ႔႐ွိရသည္၊

ဘီစီ ၃ ရာစု တြင္ အေသာကေက်ာက္စာ အေရးအသားမ်ားကို ​ေက်ာက္​တံုး ​ေက်ာက္​တိုင္​ ​ေက်ာက္​ဂူမ်ားတြင္​  ျဗဟၼီ ႏွင့္ ခေရာသွ်႒ိ တို႔
အ​​ေရးအသားမ်ားအျပင္​ အရမိ ႏွင္​့ ဂ႐ိ အေရးအသားမ်ားျဖင့္လည္း​​ေတြ႔ရႇိရသည္၊

ခေရသွ်႒ိ

ခေရသွ်႒ိ အေရးသားသည္ျဗဟၼီအသံုးျပဳသာ ဗ်ည္းမ်ားႏွင့္သရမ်ားကိုသံုးေသာ္လည္း စာလံုးမ်ားကိုညာဘက္မွဘယ္ဘက္သို႔ေရးသည္ျဖစ္၍ အာေရဗ်ျပည္မွ ဆီးမိုက္လူမ်ိဳးတို႔၏ ဆီမက္တစ္စာမ်ားမွဆင္းသက္သည္ဟုယံုၾကည္ၾကသည္ ဘီစီ ၃ ရာစု မွ ေအဒီ ၃ / ၄ ရာစုထိ အိႏၵိယ၏ အေနာက္ေျမာက္ဘက္တြင္သာအသံုးျပဳခဲ့သည္၊

ျဗဟီၼအကၡ႐ာ

ျဗဟၼာႀကီးတစ္ဦးမွ သကၠဋ ဘာသာ​ေရးသား႐န္​ တီထြင္ခဲ့သည္ဟုယံုၾကည္ၾက​ေသာ​ေၾကာင္​့ ျဗဟီၼဟု အမည္​​ေပးခဲ့သည္​ဟု ယူဆရသည္​၊

ျဗဟၼီ အေရးသားသည္ အီဂ်စ္ မက္ဆိုပိုေတမီယား တ႐ုတ္အေရးသားမ်ား ကဲ့သို႔ အ႐ုပ္စာမွဆင့္ကဲေပါက္ဖြားလာသည္ဟု ယံုၾကည္ၾကသည္ ျဗဟၼီအကၡရာသည္ အိႏၵဳျမစ္ဝွမ္း အ႐ုပ္စာကို အေျခခံသည္ဟု ခန္႔မွန္းၾကသည္၊
ခေရသွ်႒ိအေရးသားသည္စာလံုးမ်ားကိုညာဘက္မွဘယ္ဘက္သို႔ေရးၿပီး ျဗဟီၼအ​ေရးအသားသည္​ စာလံုးမ်ားကို ဘယ္​ဘက္​မွညာဘက္​သို႔​ေရး​ေသာ အ​ေရးအသားျဖစ္​သည္​၊

ဦးစံသာေအာင္ ​ေဒါက္​တာသန္​းထြန္​း ႏွင္​့ ပညာ႐ွင္အမ်ားက ျဗဟီၼအကၡရာ မူရင္းအတိုင္းကို ၃ ရာစု ဘီစီမွ ၂ ရာစု ေအဒီအထိ သံုးစြဲခဲ့ၾကေၾကာင္း အတိအက် ေရးသားခဲ့ၾကသည္၊

​ဗုဒၶစာ​ေပအ​ေရးအသားႏွင္​့ပတ္​သတ္​၍ ျဗဟီၼ​ီၼအကၡ႐ာကို ခိုင္​လံု​ေသာ အ​ေထာက္​အထားမ်ားအျဖစ္​ သီဟိုဠ္​တြင္​ ဝဋဂါမဏိမင္​းလက္​ထက္​ စတုတၳသဂၤါယနာတြင္​ ​ေပထက္​အကၡ႐ာတင္​​ေသာ တိပိဋက​ေတာ္​တြင္​ ပိုမိုက်ယ္​ျပန္​႔စြာ​ေတြ႔႐ွိ႐​ေၾကာင္​း ​ေဒါက္​တာ​ေဇာ္​ထြန္​းမွ​ေရးသားပါသည္​၊

ဓညဝတီ ရဲ႕ ျဗဟီၼအကၡရာက ေအဒီအစပိုင္းျဖစ္ေၾကာင္း ပိုထင္႐ွားပါတယ္ ကမာၻသုေတသီမ်ားျဖစ္ၾကတဲ့ Christmas Humphreys / V.A smith ႏွင့္ ဦးစံသာေအာင္ အစ႐ွိေသာ ျမန္မာပညာ႐ွင္မ်ားလည္း ဆင္းတုေတာ္ျပဳလုပ္ကိုးကြယ္မႈသည္ ေအဒီ ၁ ရာစုအကုန္တြင္မွ အိႏၵိယႏိုင္ငံမွ အစျပဳခဲ့ေၾကာင္း ထို႔ေၾကာင့္ ရခိုင္မွ ဆင္းတုေတာ္ ဗိုက္ပူဘုရားေက်ာက္စာ ပါဠိဘာသာပါ သစၥကပုရဗိဧကဇိန ျဗဟီၼအကၡရာ သည္ ေအဒီ ၂ ရာစုတြင္းျဖစ္ေၾကာင္းအခိုင္အမာယံုၾကည္ခဲ့ၾကသည္၊

အာေသာကေခတ္ ျဗဟီၼအကၡရာျဖင့္ ေရးထိုးခဲ့ေသာစာမ်ားမွာ ပါဠိ ဘာသာမဟုတ္ပဲ မဂဓိဘာသာျဖင့္ေရးထိုးခဲ့ျခင္းျဖစ္​ေၾကာင္​း
ဗုဒၶစာေပသမိုင္းတြင္ ေထရဝါဒဂိုဏ္းသည္ ပါဠိစာေပကိုစတင္သံုးစြဲသည္မွာ သီဟိုဠ္ကြ်န္းတြင္ စတုတၳသဂၤါယနာတင္သည့္ ေအဒီ ၇၈ ေနာက္ပိုင္း ေအဒီ ၁ ရာစုတြင္အေစာဆံုးအသံုးျပဳခဲ့သည္ကို (ပါေမာကၡ ေဒၚအုန္း ၏ ပါဠိစာေပသမိုင္း / ရွင္ဇာဂရာဘိဝံသ ၏ အိႏိၵယစာေပသမိုင္း (ဗုဒၶစာေပက႑)တြင္ ပါဠိ ႏွင့္ မဂဓိ မတူညီေၾကာင္း အက်ယ္​ကို ႐ႈပါ၊

မာဂဓီ ႏွင့္ ပါဠိ

ဗုဒၶ ေဟာ္ၾကားေတာ္မူခဲ့ေသာတရားေတာ္မ်ားကို စုစည္းထားသည့္ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ားကို ပါဠိေတာ္ဟူ၍ အထြဋ္အျမတ္ထားပါသည္ ဗုဒၶ တရားေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့သည့္ဘာသာစကားကို မာဂဓိ သို႔မဟုတ္ ပါဠိဘာသာစကားျဖစ္သည္ဟုဆိုၾကသည္ ဗုဒၶ လက္ထက္ေတာ္အခ်ိန္က မဂဓတိုင္း ေကာသလတိုင္းတို႔တြင္ေျပာဆိုၾကေသာ ဘာသာစကားကိုမဂဓီဘာသာဟုေခၚသည္၊

ဗုဒၶဘာသာသံုး မဂဓီဘာသာကို ဂ်ိန္းဘာသာပိဋကတ္ေတာ္မ်ားေရးထားသည့္ အဒၶ မဂဓီဘာသာႏွင့္ခြဲျခားႏိုင္ရန္ သုဒၶ မဂဓီဟုေရးသားၾကသည္လည္းသိရသည္ ပါဠိအဘိဓါန္တြင္ ပါဠိ အနက္အဓိပၸါယ္ကို ဗုဒၶ၏စကားစဥ္ကို စုစည္းထားေသာေၾကာင္း ပါဠိ ဟုေခၚဆိုေၾကာင္းဖြင့္ဆိုပါသည္ ေထရဝါဒအစဥ္လာရ ပါဠိ ကို မာဂဓနိ႐ုတၱိဘာသာဟုေခၚသည္၊

ပညာ႐ွင္အခ်ိဳ႕က မာဂဓီ ႏွင့္ ပါဠိ တူညီသည္ဆိုသည္ကို ဗုဒၶ စာေပ သုေတသီတို႔က မတူညီေၾကာင္းျပဆိုထားသည္ကိုေတြ႔႐ွိရပါသည္

Wedtergaard ႏွင့္ E Kuhn တို႔က ပါဠိဘာသာကို ဥေဇၨနီျပည္သံုးဘာသာစကားျဖစ္သည္ဟုဆိုပါသည္ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ ပါဠိဘာသာသည္ Gujrat ႐ွိအေသာကေက်ာက္စာမ်ားတြင္အသံုးျပဳထားသည့္ဘာသာစကားႏွင့္အနီးစပ္ဆံုးတူညီသည္ဟုဆိုပါသည္၊ Welhelm Geiger ကပါဠိသည္ မာဂဓီပြားျဖစ္သည္ဟုဆိုပါသည္၊ E. Windisch က မာဂဓီဘာသာသည္ ပါဠိ၏အေျခခံအုတ္ျမစ္ျဖစ္သည္ဟုအခိုင္မာဆိုပါသည္၊

ပါဠိဘာသာသည္ အိႏိၵယႏိုင္ငံမွမူလအေျချပဳ၍ ျပန္႔ပြားခဲ့ေသာဘာသာစကားျဖစ္ၿပီး သီဟိုဠ္ တြင္ ဘီစီ ၆၀ တြင္ အေသခ်ာျပဳစုၿပီး ေပထက္အကၡရာ တင္ၿပီးမွသာလွ်င္ ထင္႐ွားေက်ာ္ၾကားခဲ့၏ ပါဠိ သည္ သီဟိုဠ္တြင္ စတင္က်ယ္ျပန္႔ခဲ့မႈေၾကာင့္ ပါဠိဘာသာသည္ မဂဓီဘာသာမွခြဲထြက္ကာ ပါဠိ၏မူလဘူတသည္ သီဟိုဠ္ ျဖစ္သည္ဟု ပညာ႐ွင္အခ်ိဳ႕ကဆို၏ သီဟိုဠ္ သို႔ဗုဒၶသာသနာျဖန္႔ခ်ီခဲ့ေသာ ႐ွင္မဟိႏၵေထရ္ ေျပာၾကားေသာဘာသာစကားမွာ ဥေဇၨာနီျပည္သံုးဘာသာစကားျဖစ္သည္ သီဟိုဠ္ ဘာသာစကားသည္ ပါဠိ ႏွင့္နီးစပ္သည္အမွန္ျဖစ္၏ ဥေဇၨာနီတိုင္းဖြား ႐ွင္မဟိႏၵေထရ္၏ျဖန္႔ခ်ီမႈ႔ေၾကာင္း သီဟိုဠ္ တြင္လြမ္းမိုးခဲ့သည္ဟု Winterniz ႏွင့္ Geiger တို႔ကသံုးသပ္၏၊

ပါေမာကၡ ေဒါက္တာေဒၚအုန္းမွ အိႏိၵယ အေ႐ွ႕ပိုင္းတြင္ေတြ႔ရေသာ ေက်ာက္စာမ်ား မာဂဓီပိုဒ္မ်ားပါဝင္ေသာ ေႏွာင္းေခတ္သကၠတစာေပမ်ားအရ ပါဠိ ႏွင့္ မဂဓီ ကြဲလြဲေၾကာင္း ဥပမာ_ကတၱဳကာရက ဧကဝုစ္ကိန္းပုလႅိင္နာမ္မ်ားအတြက္ မာဂဓီတြင္ ဧ ႏွင့္ဆံုး၍ ပါဠိ တြင္ ျသ သို႔မဟုတ္ အံ တို႔ျဖင့္ဆံုး၏ မာဂဓီ ပုေတၱ မွာ ပါဠိ ပုေတၱာ ျဖစ္၍ မာဂဓီ သုေခ မွာ ပါဠိ သုခံ ျဖစ္သည ၎အျပင္ ဤဘာသာႏွစ္ရပ္လံုးပင္သကၠဋမွဆင္းသက္လာျခင္းျဖစ္ၿပီး သကၠဋ သ သံုးမ်ိဳးကို ပါဠိတြင္ ဒႏၱဧ သြားသံ သ တစ္လံုးတည္းျဖင့္ဆံုးၿပီး မာဂဓီတြင္မူ သမွာမုဒၶဇအာေခါင္ဦးသံတစ္ခုတည္းျဖစ္သည္ဟုသက္ေသျပထားခ်က္မ်ားအရမာဂဓီႏွင့္ပါဠိကြဲလြဲမႈ႐ွိေၾကာင္းေတြ႔႐ွိရသည္၊

ျဗဟၼီပြားအကၡရာမ်ား

ကုသွ်န အေရးသား (ေအဒီ ၃ ရာစု)

ကူ႐ွန္မ်ားဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္သျဖင့္ ေမာရိယအင္ပါယာျပိဳကြဲျပီး ေအဒီ ၃ ရာစုထိ ကူ႐ွန္မင္းမ်ားစိုးစံခဲ့သည္ ယင္းတို႔၏ အေက်ာ္ၾကားဆံုးမင္းမွာ ကနိသကမင္းျဖစ္သည္ ကူ႐ွန္မင္းမ်ားလက္ထက္တြင္ ျဗဟၼီအကၡရာကို အဆင့္တဆင့္ေျပာင္းလဲွလာခဲ့သည္ ယင္းအခ်ိန္ကာလကို တိက်စြာသတ္မွတ္ႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ျဗဟၼီပြားအကၡရာကို ကူ႐ွန္း သို႔မဟုတ္ ကုသွ်န အေရးသားဟုေခၚၾကသည္၊

ဂုပၱအေရးသား

ေအဒီ ၄ ရာစုတြင္ ဂုပၱမင္းဆက္တို႔ နယ္ခ်ဲ႕ၿပီး အင္ပါယာ ထူေထာင္လာခဲ့သည္ ေအဒီ ၆ ရာစုတြင္ ဂုပၱမင္းဆက္တို႔ အင္ပါယာၿပိဳကြဲခဲ့သည္ ယင္းေခတ္တြင္ေရးသားေသာအေရးသားမွာ ကုသွ်န အေရးသားမွ ေျပာင္းလဲလာေသာအေရးသားျဖစ္သည္ ဂုပၱအေရးသား ဟုေခၚၾကသည္၊

ေအဒီ ၈ ရာစုတြင္ ေဒသအလိုက္ ကြဲျပားေသာ အကၡရာမ်ားအျဖစ္​ ေျပာင္းလဲလာခဲ့ပါသည္၊

ယေသာဒမန္အေရးသား
ဟာႆအေရးသား
ပါလအေရးသား
ေသနအေရးသား
ပလႅံဝအေရးသား
ကာဒံဗအေရးသား... စသည္​တို႔ျဖစ္​သည္​၊

ျဗဟီၼအကၡ႐ာမူရင္း​ကို ဗုဒၶ အ​ေသာက​ေခတ္​ဟု မွတ္မယူ​သင္​့ပါ ​ေအဒီ ၂ ရာစုအထိအသံုးျပဳ​ေၾကာင္​း​ေတြ႔ရပါသည္​။

ျပည္​ထူးစံ

ကိုးကား_
ဦးစံသာေအာင္_​ေအဒီ ၆ ရာစုႏွင္​့ ယင္​းမတိုင္​မီ ရခိုင္​ျပည္​သံုးအကၡရာ
​ေဒါက္​တာ​ေဇာ္​ထြန္​း_အာရိယန္​အ​ေရးအသား အႏုပညာ
​ေဒါက္​တာသန္​းထြန္​း_ျမန္​မာရာဇဝင္​စစ္​တမ္​း/စာ​ေရးနည္​းပညာ စာမ်က္​ႏွာ ၁၀၀
​ေဒၚအံုး_ပါဠိစာ​ေပသမိုင္​း
ရွင္ဇာဂရာဘိဝံသ(ျပန္​)_အိႏိၵယစာေပသမိုင္း (ဗုဒၶစာေပက႑)

ျပည္ထူးစံ
​ေျမာက္​ဦး ​ေ႐ွး​ေဟာင္​းယဥ္​​ေက်းမႈနယ္​​ေျမ