ဘိုးေတာ္ဘုရားလို႔ လူသိမ်ားတဲ့ ဗဒုံမင္း နတ္ျပည္စံတာ ဒီႏွစ္ ဇြန္လမွာ ႏွစ္ ၂ဝဝ ျပည့္ခဲ့ပါၿပီ။ ဘိုးေတာ္ဘုရားေခတ္က အေၾကာင္းေတြဆိုၿပီး ေခတ္မမီတဲ့ ကိစၥေတြကို ရယ္စရာ ေျပာတတ္ၾက ေပမယ့္ ဘိုးေတာ္ဘုရားေခတ္ကေန အခုေခတ္ထိ ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့ အေၾကာင္းေတြလည္း ရွိေနပါတယ္။
ေနာက္ဆုံး ျမန္မာမင္းဆက္ ကုန္းေဘာင္ကို တည္ေထာင္တဲ့ အေလာင္းဘုရားရဲ႕ သားေတာ္ ဗဒုံမင္းဟာ ဘႀကီးေတာ္နဲ႕ သာယာဝတီမင္းတို႔ရဲ႕ ဘိုးေတာ္ ေတာ္စပ္လို႔ ဘိုးေတာ္ဘုရားလို႔ လူသိမ်ားပါတယ္။ သူ႕ကို ၿပီးခဲ့တဲ့ ေထာင္စုႏွစ္ရဲ႕ အထူးျခားဆုံး ျမန္မာျပည္သား အျဖစ္ သမိုင္းပါေမာကၡ ေဒါက္တာသန္းထြန္းက ေ႐ြးခ်ယ္ခဲ့ပါတယ္။
သူ႕အရိပ္အေငြ႕ေတြကို အထင္ရွားဆုံးေတြ႕ရတာကေတာ့ ခရီးသည္ေတြ အသြားမ်ားတဲ့ အမရပူရ ၿမိဳ႕နဲ႕ မင္းကြန္းေဒသျဖစ္ပါတယ္။
ဓာတ်ပုံ မူပိုင်FRANK BIENEWALDImage captionဘုရားအလွမွာ ၿပိဳင္သူရွားတဲ့ျမသိန္းတန္ေစတီ
အင္းအိုင္ဝိုက္လည္ ၿမိဳ႕ႀကီးတည္ျပန္
ဘိုးေတာ္ဟာ အမရပူရ ၿမိဳ႕ကို ပထမအႀကိမ္တည္သူ ျဖစ္သလို မင္းကြန္းပုထိုးေတာ္ႀကီးကိုလည္း ထုထည္ႀကီးႀကီးနဲ႕ တည္ေဆာက္ရာမွာ အၿပီးမသတ္ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
ေနာက္ ကမာၻ႔တတိယအႀကီးဆုံး ေခါင္းေလာင္းႀကီးကို သြန္းၿပီး မင္းကြန္းမွာ ထားရွိခဲ့ပါတယ္။
အမရပူရၿမိဳ႕မွာ ဘိုးေတာ္ဂူဗိမာန္နဲ႕ ကုသိုလ္ေတာ္ ဘုရားေစတီေတြ ေတြ႕ျမင္နိုင္သလို မင္းကြန္းက ျမသိန္းတန္ေစတီနဲ႕ ျခေသၤ့ႀကီးေတြကလည္း ဘိုးေတာ္ေခတ္ကို ျပန္သတိရေစပါတယ္။
ေ႐ႊဘိုကေန ျမင္ရေအာင္ တည္တယ္ဆိုတဲ့ ပုထိုးေတာ္ႀကီးကို ရခိုင္က ဖမ္းေခၚလာတဲ့ သုံ႕ပန္းေတြနဲ႕ တည္ေဆာက္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
အသစ္ျမင္ ေဒါက္တာသန္းထြန္း
မင္းတုန္းမင္းေခတ္နဲ႕ ဘာေတြတူသလဲ ၅ ခ်က္
ဘုရားႀကီးလည္းအၿပီးသတ္ မုဆိုးသုညကပ္ ဆိုတဲ့ တေဘာင္ေပၚလို႔ အၿပီးမသတ္ခဲ့ဘူးလို႔လည္း ဆိုပါတယ္။
အေလာင္းဘုရားေခတ္ကစၿပီး စစ္တိုက္နိုင္ငံခ်ဲ့တာနဲ႕ အခ်ိန္ကုန္ခဲ့တဲ့ ကုန္းေဘာင္မင္းေတြဟာ ဘိုးေတာ္ေခတ္က်မွ ၿမိဳ႕႐ြာယဥ္ေက်းမႈ တည္ေထာင္တာေတြ လုပ္နိုင္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
မဟာနႏၵာကန္ နဲ႕ ေအာင္ပင္လယ္ကန္ကို တည္တာ၊ ေငြဒဂၤါးသြန္းတာေတြလည္း လုပ္ခဲ့ပါတယ္။
ဓာတ်ပုံ မူပိုင်SOPA IMAGESImage captionရခိုင္ျပည္ကို အၿပီးတိုင္ သိမ္းယူခဲ့
အေနာက္သို႔ စစ္ခ်ီျခင္း
ဘိုးေတာ္လက္ထက္မွာ ရခိုင္ျပည္ကို အၿပီးတိုင္ သိမ္းပိုက္ၿပီး ဗမာျပည္ထဲ ထည့္သြင္းခဲ့ပါတယ္။ သမိုင္းတေလ်ာက္ သီးျခားအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့တဲ့ ရခိုင္ျပည္ မင္းဆက္ေတြကို ဖမ္းဆီးၿပီး အမရပူရကို ေခၚလာသလို ရခိုင္မင္းအဆက္ဆက္ ကိုးကြယ္ရာ မဟာမုနိ ႐ုပ္ရွင္ေတာ္ကိုလည္း အမရပူရထိ ပင့္ေဆာင္လာပါတယ္။
ဘိုးေတာ္ဘုရားရဲ႕ ျပင္းထန္တဲ့ ဖိႏွိပ္မႈေၾကာင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳး အမ်ားအျပား ၿဗိတိသွ်ပိုင္နက္ကို ထြက္ေျပးခိုလႈံခဲ့ၾကပါတယ္။ ထြက္ေျပးတဲ့ ရခိုင္ သူပုန္ ေခါင္းေဆာင္ တခ်ိဳ႕ကို ဘိုးေတာ္ဘုရားက ေတာင္းဆိုၿပီး ၿဗိတိသွ်ဘက္က ဖမ္းၿပီး ပို႔ေပးရာမွာ ဒီလူေတြကို မင္းကြန္းထိ ေခၚလာၿပီး သတ္ျဖတ္ခဲ့ပါတယ္။
ဓာတ်ပုံ မူပိုင်FLORILEGIUSImage captionဘိုးေတာ္ေခတ္က လူမ်ိဳးစုံ
ဒါေပမဲ့ ၿဗိတိသွ်နဲ႕ နယ္နိမိတ္ထိစပ္ၿပီးေနာက္ပိုင္း ရခိုင္သူပုန္ေတြကို ဗမာက ၿဗိတိသွ်နယ္ထဲ ဝင္တိုက္တာ၊ ခ်င္းပ်ံလို သူပုန္ေတြကို ၿဗိတိသွ်က လက္ခံအားေပးတယ္လို႔ ျမန္မာက ယူဆတာနဲ႕ နယ္နိမိတ္ အျငင္းပြားတာေတြကေနစလို႔ ေျမးေတာ္ ဘႀကီးေတာ္ဘုရား လက္ထက္မွာ ပထမ အဂၤလိပ္ျမန္မာစစ္ ျဖစ္ၿပီး ရခိုင္၊ တနသၤာရီ၊ အာသံနဲ႕ မဏိပူရကို ျမန္မာဘုရင္ေတြ လက္လႊတ္ခဲ့ရပါတယ္။
အဲဒီေနာက္ စစ္ပြဲ ႏွစ္ႀကိမ္ထပ္ျဖစ္ၿပီး ျမန္မာတနိုင္ငံလုံးကို ၿဗိတိန္က သိမ္းပိုက္ခဲ့ပါတယ္။
ရခိုင္ ႏွင့္ ဗမာ မသင့္ျမတ္မႈ၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ျမန္မာ နယ္ျခားျပႆနာ နဲ႕ ရခိုင္က လူမ်ိဳးေရး အဓိက႐ုဏ္းေတြဟာ ဘိုးေတာ္ ရခိုင္ကို သိမ္းၿပီးေနာက္ပိုင္း ျဖစ္ပြားတဲ့ အက်ိဳးဆက္ေတြျဖစ္ပါတယ္။
ဓာတ်ပုံ မူပိုင်MICHAEL MASLANImage captionသကၤန္း႐ုံၿပီး ဆြမ္းခံႂကြလာတဲ့ ရဟန္းေတာ္ေတြ
အ႐ုံအတင္နဲ႕ သာသနာပိုင္ကို လူဝတ္လဲခဲ့သူ
ေနာက္ သတိမထားမိၾကတဲ့ ဘိုးေတာ္ဘုရား အေမြကေတာ့ အ႐ုံအတင္ ပဋိပကၡကို ေျဖရွင္းနိုင္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဗမာသမိုင္းတေလ်ာက္ ေတာင္ငူေခတ္ကတည္းက သီဟိုဠ္ကြၽန္းကေန ျပန့္ႏွံ႕လာတဲ့ ရဟန္းေတာ္ေတြ ရင္စည္းတာ၊ ဦးထုပ္ေဆာင္းတာ စတဲ့ ဓေလ့ေတြကေန သကၤန္းကို အျပည့္မ႐ုံဘဲ တဘက္တင္ၿပီး ရပ္႐ြာထဲ သြားတဲ့ ကိစၥဟာ သံဃာဂိုဏ္းကြဲတဲ့အထိ ဂယက္က ႀကီးမား ခဲ့ပါတယ္။
ထိုင္းဂူေရွ႕ ဆုေတာင္းခဲ့တဲ့ မိုင္းဖုန္းဆရာေတာ္
ဘုရင္အဆက္ဆက္ မေျဖရွင္းနိုင္ခဲ့တဲ့ ဒီျပႆနာကို ဘိုးေတာ္ဘုရားလက္ထက္မွ အေခ်အတင္ က်မ္းဂန္အေထာက္အထားနဲ႕ ျငင္းခုံေစၿပီး အ႐ုံဘက္က နိုင္သြားခဲ့ပါတယ္။
အတင္ဂိုဏ္းက သာသနာပိုင္ အတုလ ဆရာေတာ္ကို လူဝတ္လဲေစခဲ့ၿပီး သုဓမၼာဇရပ္ေတာ္မွာ သံဃာ့အဖြဲ႕အစည္းအဆင့္ဆင့္ကို အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ စနစ္ကိုလည္း ခိုင္မာေစခဲ့ပါတယ္။
သီဟိုဠ္ကြၽန္းက ေတာင္းပန္တဲ့အတြက္လည္း ဗမာျပည္က သံဃာေတြ ေစလႊတ္ သာသနာျပဳေစရာက အမရပူရဂိုဏ္းလို႔ အထင္အရွားျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။
ဓာတ်ပုံ မူပိုင်အင်းပညာရပ်နှင့်ဆိုင်ရာဗဟုသုတImage captionဘိုးဘိုးေအာင္နဲ႕ စၾကာမင္းေလာင္း ကိုးကြယ္မႈ က်န္ရွိေန
မင္းေလာင္းေမွ်ာ္နဲ႕ ထြက္ရပ္ေပါက္
ေနာက္ ဘိုးေတာ္ကို တြဲဖက္သိၾကတာက ဘိုးဘိုးေအာင္နဲ႕ စၾကာမင္းကေလး ကိုးကြယ္မႈေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
ဘိုးေတာ္ဘုရားရဲ႕ ျမစ္ေတာ္ စၾကာမင္းသားကို သာယာဝတီမင္းက ကြပ္မ်က္ၿပီး ေနာက္ပိုင္း စၾကာမင္းကို ဘိုးဘိုးေအာင္က ကယ္သြားတယ္ ဆိုတဲ့ ပုံျပင္ေတြ ထြက္လာသလို စၾကာေရခ် စတဲ့ ဇာတ္ေတြ လည္း ကျပၾကပါတယ္။
ဓာတ်ပုံ မူပိုင်WIKIPAEDIAImage captionေရမွာေဖ်ာက္ဖ်က္ခံရတဲ့ စၾကာမင္းေလး႐ုပ္တု
ေနာက္ တကယ္ရွိမရွိ မသိရေပမယ့္ ဘိုးေတာ္ဘုရားနဲ႕ ငယ္သူခ်င္းဆိုတဲ့ ပထမံဘိုးဘိုးေအာင္ ကို ထြက္ရပ္ေပါက္ဆိုၿပီး ကိုးကြယ္မႈဟာ နိုင္ငံေရးေလာကထိ ရိုက္ခတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒုတိယ ကမာၻစစ္မျဖစ္ခင္ အဆိုေတာ္ ခင္ေမာင္ရင္ သီဆိုတဲ့ ဘိုးဘိုးေအာင္ နဲ႕ စၾကာသိုက္ သီခ်င္းေတြေၾကာင့္လည္း ဘိုးဘိုးေအာင္နဲ႕ ဝိဇၨာရွစ္ေသာင္းက ဗမာျပည္ႀကီးကို ကယ္တင္မယ္ ဆိုတဲ့ ယုံၾကည္မႈေတြ ေပၚခဲ့ပါတယ္။
ထီးရိုးကို မိုးႀကိဳးပစ္မတဲ့ စာရွိပါသည္၊ ၁၃ဝ၁ ခုႏွစ္မွစ၍ ရတနာဆိုတာ လိုရာရနိုင္ၿပီ ဆိုတဲ့ စၾကာသိုက္ သီခ်င္းစာသားအတိုင္း ဘီအိုင္ေအ တပ္မေတာ္ကို အုပ္ခ်ဳပ္လိုက္ပါလာတဲ့ ဗိုလ္မႉးႀကီး ဆူဇူကီး အမည္ကို ဗိုလ္မိုးႀကိဳးလို႔ မွည့္ေခၚခဲ့ပါတယ္။
ဘိုးဘိုးေအာင္ကို အမွန္ရည္ေဆာင္သပါ့၊ ျမန္ျပည္ေဘာင္က ေန႕စဥ္ ညစဥ္ အၿမဲပင္တၿပီ စတဲ့ ဝတလုံးသီခ်င္းကလည္း ထင္ရွားခဲ့ပါတယ္။
Image captionဗိုလ္မိုးႀကိဳးကို ဗမာဝတ္စုံနဲ႕ေတြ႕ရ
ဦးေပၚဦးနဲ႕ အယူေတာ္မဂၤလာ
ဘိုးေတာ္ဘုရားကို ဗမာေတြ ရင္းရင္းႏွီးႏွီးသိၾကတဲ့ ေနာက္တခ်က္ကေတာ့ သူ႕ရဲ႕ အတိုင္ပင္ခံအမတ္ေတြ ျဖစ္တဲ့ ဦးေပၚဦးနဲ႕ အယူေတာ္မဂၤလာဦးနိုးတို႔ ျဖစ္ၾကပါတယ္။
ဦးေပၚဦးကို ဘုရင္ကို ေနာက္ေျပာင္ ေလွ်ာက္တင္ရဲတဲ့ အမတ္ႀကီး ဆိုၿပီး ၿဗိတိသွ်ေခတ္မွာ ပညာရွိ ဦးေအာင္ဆိုသူက ဇာတ္လမ္းထြင္ေရးရာက ဦးေပၚဦးေလွ်ာက္ထုံး ဆိုၿပီး ျဖစ္လာတယ္လို႔ သိရပါတယ္။
အမတ္ႀကီးဦးေပၚဦး ေသလြန္ခ်ိန္မွာ လက္တဘက္ကို အေခါင္းျပင္ထုတ္ထားဖို႔ မွာခဲ့တယ္ ဆိုတဲ့ ဇာတ္လမ္းကလည္း မႉးမတ္နဲ႕ အာဏာရ လူတန္းစားေတြ ေလာဘရမက္ႀကီးတာကို ေလွာင္ေျပာင္ပုံ ရပါတယ္။
ဦးေပၚဦးက ရယ္စရာေတြ တကယ္ေျပာသလား မသိရေပမယ့္ ဘိုးေတာ္ဘုရားရဲ႕ အလယ္နန္းမိဘုရား အဆက္အႏြယ္ထဲက စာေရးဆရာမ ခင္မ်ိဳးခ်စ္ကေတာ့ Gift of Laughterဆိုၿပီး ဗမာဟာသေတြကို ေရးသားျပဳစုခဲ့ပါတယ္။
အယူေတာ္ မဂၤလာ ေလွ်ာက္ထုံးနဲ႕ ထင္ရွားတဲ့ ဦးနိုးရဲ႕ စနည္းတေဘာင္ေတြကိုေတာ့ လူထု ထင္ျမင္ခ်က္ကို နန္းေတာ္က အနက္ေကာက္တဲ့နည္းစနစ္လို႔ ေနာက္ပိုင္း ပညာရွင္ေတြက ယူဆပါတယ္။
ဖယားတက္ဆင္နဲ႕ ဘန္ေကာက္တည္တဲ့ ခ်ကၠရီဘုရင္မ်ား
မူးမဟုတ္ မတ္မဟုတ္ရင္ ျပည္ေမွာက္တယ္ ဆိုၿပီး မႉးမတ္ေတြ လာဘ္စားတာကို ဦးနိုးက စနည္းနာၿပီး ဘုရင္ကို ေလွ်ာက္တင္ခဲ့တယ္လို႔လည္း သိရပါတယ္။
အသီးေတြ ရာသီေျပာင္းၿပီမို႔ သာသနာေမာင္း ေရွ႕ကေဆာ္ ေဒါင္းေတြကေအာ္။
ေဒါင္းေအာ္ရင္ မေနသာ သူ လာလိမ့္မယ္ေလး။
ျခေသၤ့မင္း တန္ခိုးႂကြယ္ တိုးလို႔ကြယ္ ေဖ်ာက္လိုက္ဦး။
ဂူေအာင္းတဲ့ ခင္ႀကီးေပ်ာ္ရယ္ သမီးေတာ္လႊတ္လိုက္ပါဦး စတဲ့ ဦးနိုးရဲ႕ တေဘာင္ ဆိုတာကိုလည္း ၂ဝ၁၅ ေ႐ြးေကာက္ပြဲကာလမွာ ျမန္မာလူမႈကြန္ရက္ေတြမွာေျပာဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။
ဓာတ်ပုံ မူပိုင်YE AUNG THUImage captionအယူေတာ္ မဂၤလာကို သုံးၿပီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အတြက္ တေဘာင္ထုတ္ခဲ့
ေနာက္ ဘိုးေတာ္ဘုရားလက္ထက္မွာ သာသနာပိုင္ ေမာင္းေထာင္ဆရာေတာ္၊ တြင္းသင္းမင္းႀကီး ဦးထြန္းညို၊ ဝက္မစြတ္ နဝေဒး၊ မင္းပူးဦးၾသဘာသ စတဲ့ ပညာရွိအမ်ားအျပား ထြက္ေပၚခဲ့ပါတယ္။
ေမာင္းေထာင္ဆရာေတာ္ လူထြက္ၿပီးေနာက္လည္း မဟာဓမၼသၾကၤံဘြဲ႕နဲ႕ မင္းတိုင္ပင္ အရာေပးခဲ့ပါတယ္။ ဘဂၤလီနာဂရီဘာသာကေန မာဂဓဘာသာကို က်မ္းအေျမာက္အျမား ျပန္ဆိုေပးခဲ့တဲ့ ဆရာေတာ္ျဖစ္ပါတယ္။
ဓာတ်ပုံ မူပိုင်© BRITISH LIBRARY BOARD MSS BURMESE 199Image captionတြင္းသင္းမင္းႀကီးနဲ႕ေမာင္းေထာင္လူထြက္အမတ္ႀကီးပုံ
တြင္းသင္းမင္းႀကီးကေတာ့ ဗမာျပည္မွာ ေက်ာက္စာ အကိုးအကားေတြ သုံးၿပီး ရာဇဝင္ေရးနည္း စခဲ့သူ တေယာက္ပါ။ ဘိုးေတာ္ဘုရား အမိန့္ေတာ္နဲ႕ ဗမာျပည္တဝွမ္း ဘုရားပုထိုးေတြက ေက်ာက္စာ ေတြကို မဟာမုနိဘုရားဝင္းမွာ စုထားၿပီး အသစ္ေရးကူးေစပါတယ္။ ဘုရင္ပိုင္ေျမနဲ႕ သာသနာေျမေတြကို ခြဲျခားသိနိုင္ေအာင္ စုစည္းတာပါ။ ေနာက္ ဒီေက်ာက္စာေတြကို အေထာက္အထားျပဳၿပီး ဦးထြန္းညိုက တြင္းသင္း ရာဇဝင္ကို ျပဳစုခဲ့ပါတယ္။
ဘႀကီးေတာ္ဘုရား လက္ထက္မွာ ပထမ အဂၤလိပ္ ျမန္မာစစ္ ရႈံးၿပီးေနာက္ မွန္နန္းရာဇဝင္ ေရးသားရာမွာလည္း မဟာဓမၼသၾကၤံက အႀကီးအအုပ္လုပ္ၿပီး ဘိုးေတာ္လက္ထက္က ရဟန္းနဲ႕ လူ ပညာရွိေတြ ပါဝင္ခဲ့ပါတယ္။
ဓာတ်ပုံ မူပိုင်DE AGOSTINI PICTURE LIBRARYImage captionအမရပူရၿမိဳ႕ေကာင္းစားခဲ့တုန္းက
ဘိုးေတာ္ဟာ အႏွစ္ ၄ဝ နီးပါး နန္းစံသက္အတြင္း နိုင္ငံထူေထာင္မႈေတြ အားထုတ္ခဲ့ေပမယ့္ နန္းဆက္ခံတဲ့ ေျမးေတာ္ ဘႀကီးေတာ္ေခၚ စစ္ကိုင္းမင္း လက္ထက္ကစၿပီး ျမန္မာျပည္ က်ဆဳံးမႈနဲ႕ ရင္ဆိုင္ ခဲ့ရပါတယ္။