ဗမာစာေပ က႑ ျဖစ္တည္လာျခင္း

ဗမာစာေပ က႑ျဖစ္တည္လာျခင္း

°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°

          ပုဂံေခတ္ က်န္စစ္သားမင္း လက္ထက္မွစ၍ ပ်ဴစာေပ အေရးအသား တိမ္ေကာ ေပ်ာက္ကြယ္၍ မရမာစာဟုေခၚေသာ ျမန္မာစာကို ဗမာတို႔ ေရးသားလာခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ပုဂံေခတ္စာေပမွာ ေမာ္ကြန္း ကဗ်ာ လကၤါ ဋီကါ အဆင့္ တြင္သာရွိသည္။ စစ္က်မ္း ေဗဒင္က်မ္း ေဆးက်မ္း ၾကံက်မ္း ပကါက်မ္း စေသာ နီတိက်မ္းမ်ားကို ေရးသား ႏိုင္ေသာ အဆင့္သို႔ မေရာက္ရွိခဲ့ေပ။

            အင္း၀ေခတ္တြင္ ၀န္ႀကီးပေဒသရာဇာသည္ သူဇာပ်ိဳ႕ မဏိကတ္ ပ်ိဳ႕ တို႔ကို စီကံုး ေရးသား၍ ဗမာတို႔၏ စာေပအဆင့္အတန္းကို ျမွင့္တင္ေပးခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ရခိုင္စာေပႏွင့္ ႏိႈင္းယွည္လွ်င္မူ စာႀကီးေပႀကီးကို ေရးသားႏႈိင္ေသာ အဆင့္သို႔ မေရာက္ရွိခဲ့ေပ။

          ၁၁၄၆ ခုရခိုင္ျပည္ကို သိမ္းယူျပီးေနာက္မွ ဗမာတို႔၏ စာေပသည္ တဟုန္ထိုး တိုးတက္ လာသည္။ ကုန္းေဘာင္ေခတ္တြင္ ဗမာတို႔သည္ ရခိုင္ျပည္မွ ယူေဆာင္လာခဲ့ေသာ သသၤကရိုက္ဘာသာ ပါဠိဘာသာ မရမာဘာသာ တို႔ျဖင့္ေရးသားထားေသာ ပုရပိုဒ္က်မ္းစာ အမ်ိဳးမ်ိဳး တို႔ကို လံုးေစ့ ပါတ္ေစ့ ဖတ္၍ နားမလည္ၾကေပ။

         ထို႔ေၾကာင့္ ေညာင္ကန္ဆရာေတာ္ႏွင့္ ေမာင္းေထာင္း သာသနာပိုင္ ဆရာေတာ္ႏွစ္ပါး တို႔သည္ အိႏၵိယႏိုင္ငံသို႔သြား၍ သသၤကရိုက္ႏွင့္ ပါဠိစာေပကို သင္ၾကားခဲ့ၾကရသည္။ ထိုဆရာေတာ္ႏွစ္ပါး၏ ေၾကးဇူးေၾကာင့္ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ ေႏွာင္းပိုင္းတြင္ ဆန္းက်မ္း ဓါတ္က်မ္း ေဆးက်မ္း အျပင္ ပိဌကဋ္ ႏွင့္ က်မ္းအမ်ိဳးမ်ိဳး တို႔ကို ဗမာတို႔ေရးသား လာႏိုင္ခဲ့ၾက သည္။ ထို႔ျပင္ ထိုဆရာေတာ္ႏွစ္ပါး၏ ေၾကးဇူးေၾကာင့္ ေဘာင္အႏြယ္ ပုဏၰားတို႔၏ ေဘာင္ဇီကါ ကို သံဌိဌ(လက္ဆန္း) ဟုျပန္ဆိုကါ ဗမာမူ ျပဳလုပ္၍ ေဗဒင္ပညာကို တေခတ္ဆန္း ေစခဲ့ၾက ေလသည္။  

                      ဒြါဒသိန္ႏွင့္ဦးဘိုးလႈိင္

         ေယာမင္းႀကီးဦးဘိုးလႈိင္သည္ ရခိုင္ျပည္မွယူေဆာင္လာေသာ ေဆးက်မ္းမ်ား အနက္မွ ဒြါဒသိမ္က်မ္းကို နားမလည္သျဖင့္ အမ်ားသူငါ သံုးရန္မသင့္ဟု ဆံုးျဖတ္ကါ မသံုးၾကရန္ တားျမစ္ခဲ့သည္။ ဒြါဒသိမ္က်မ္းမွာ ၁၂ ရာသီကို နကၡတ္သေဘာ ဓါတ္သေဘာခဲြ၍ ေရာဂါ လကၡဏါႏွင့္ ဓါတ္စာေပး၍ ကုသရေသာ က်မ္းျဖစ္ပါသည္။ ဦးဘိုးလႈိင္ ပစ္ပယ္ခဲ့ေသာ ထိုဒြါဒသိမ္ က်မ္းမွာ ယၡဳအခါ ေ၀ဒ ပညာရွင္မ်ား လက္ကိုင္ထါးရေသာ က်မ္းတဆူပင္ ျဖစ္ပါ သည္။ နရသုခိ နရမာလာ နရတန္ေဆာင္ ဒြါဒသိမ္ စေသာေဆးက်မ္း ႀကီးမ်ားသည္ ရခိုင္ျပည္မွ ဗမာတို႔ယူေဆာင္သြားေသာ က်မ္းမ်ားပင္ ျဖစ္သည္။

             ကုန္းေဘာင္ေခတ္ ေႏွာင္းပိုင္းတြင္မွ ဥတုေဘာဇန အဘိဓမၼာ ေတာင္သာ ေျခာက္လံုးေကါက္ ခံဗူး ေဘသဇၨ ၾသဠာရိကသုခုမ အစရွိေသာ ေဆးက်မ္းမ်ား ထြက္ေပၚ လာခဲ့သည္။

                      ေခတ္သစ္ျမန္မာစာ

             ဗမာျပည္ကို အဂၤလိပ္တို႔ သိမ္းယူျပီးေနာက္ ဗမာစာေပ ဟုတ္တိပတ္တိ မထြန္းကါး ခဲ့ေပ။ ယေန႔ေရးသားေနၾကေသာ စာေပကို အဂၤလိပ္လူမ်ိဳး ဟာနီဘယ္ႏွင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳး ဦးေမေအာင္ (မဲေအာင္ ေဒၚမျမစိန္၏အဖ) တို႔က ျမန္မာစာဟု သမုတ္ကါ ျမန္မာစာေပကို စုစည္း ေပးခဲ့ၾကသည္။ 

           ထိုေနာက္မွ သိပၸံေမာင္၀ ေဇာ္ဂ်ီ မင္းသု၀ဏ္ အစရွိေသာ ဗမာစာေရးဆရာတို႔က ေခတ္စမ္းစာေပ ဟုသမုတ္ ခဲ့ၾကျပန္သည္။ ဤျမန္မာစာကို ပင္လွ်င္ ဆရာေဇာ္ဂ်ီသည္ မဟာ ဆန္ခ်င္သူ ျပဇာတ္၌ စကါးေျပဟု သံုးစဲြခဲ့သည္။ ဤသည္ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ျမန္မာစာကို ျမန္မာစကါးေျပဟု သံုးႏႈံးကါ ဗမာတို႔ မူပိုင္ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္။ မရွိရာမွ ရွိရာသို႔ ပံုတူကူးယူ ထီထြင္ျပဳလုပ္ သံုးစဲြရာတြင္ အာဏါသည္ အဓိကပင္ျဖစ္သည္။

                လက္ေျပာင္းလက္လြဲလုပ္ျခင္းႏွင့္ တိုင္းရင္းသားျပသနာ

          ၁၈၈၅ ခုႏွစ္တြင္ ဗမာျပည္တခုလံုး အဂၤလိပ္ လက္ေအာက္သို႔ က်ေရာက္သြား ေလသည္။ ခ်င္း ကခ်င္ ကယား မြန္ ဗမာ ရခိုင္ ရွမ္း တို႔မွာ နီးစပ္ရာ လူသူ လက္နက္ စုေဆာင္း၍ အဂၤလိပ္ကို ေတာ္လွန္ခဲ့ၾကသည္။ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ တိုင္းရင္းသားတို႔အား ဗမာႏွင့္ အတူ လြပ္လပ္ေရးကို ယူပါ။ ၁၀ ႏွစ္ၾကာလွ်င္ ဗမာႏွင့္ ေနလိုကေန မေနလိုက ခြဲထြက္ပိုင္ခြင့္ ရွိသည္ ဟူေသာ ဂတိခံ၀န္ခ်က္ေၾကာင့္ ပင္လံုျမိဳ႕တြင္ တိုင္းရင္းသား ေခါင္းေဆာင္မ်ား စုေ၀း၍ တညီတညြတ္တည္း လက္မွတ္ေရးထိုး၍ လြပ္လပ္ ေရးယူရန္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကသည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း လုပ္ႀကံခံရျပီးေနာက္ ဦးႏု ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္ လာေလသည္။ ၁၀ ႏွစ္ေက်ာ္၍ ႏွစ္သာ ၾကာလာသည္ ခြဲထြက္ေရးကို အပထား၍ ဖက္ဒရယ္ ဟုေခၚေသာ ကိုယ္ပိုင္ ျပဌာန္းခြင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္ကိုမွ် မရသည့္အဆံုး အခ်က္ ၁၀ ခ်က္ပါ ရွမ္းမူကို တိုင္းရင္းသားတို႔က ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏုအား တင္ျပလာၾကသည္။ ဦးႏုသည္တိုင္းရင္းသား အေရးကို ၾကံရာမရ ျဖစ္သြားေလသည္။

        ရွမ္းဆိုတာ ေခါင္းေပၚမွာ ငွက္ပ်ံတာေတာင္ မႀကိဳက္ဘူး ရခိုင္ဆိုတာ ေျမြေပြးထက္ ေၾကာက္စရာ ေကါင္းတယ္ ရခိုင္နဲ႔ေျမြေပြးကိုေတြ႔ရင္ ရခိုင္ကို အရင္သတ္ရမယ္ စသည့္ တိုင္း ရင္းသား တို႔အေပၚ ဗမာတို႔မည္သို႔ သေဘာထားရမည့္ ၀ါဒကို ေရွးဗမာတို႔က ေနာက္ေပါက္ ဗမာ တို႔အား သြန္သင္ၾသ၀ါဒ ေပးထားခဲ့ၾကသည္။ တိုင္းရင္းသားတို႔ကို ခြဲထြက္ခြင့္ ျပဳလိုက္ပါ က ဗမာတို႔၏ အေျခအေနသည္ ပထ၀ီအရေရာ သယံဇာတအရေရာ ႏိုင္ငံေရး လူမႈေရး ဘာသာေရး ယဥ္ေက်းမႈ စာေပ တို႔တြင္ပါ အေပၚစီးမွ ေနႏိုင္ေတာ့မည္ မဟုတ္ေပ။

      ထို႔ေၾကာင့္ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေန၀င္းလက္သို႔ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏုသည္ အာဏါကို မလိမ့္တပါတ္ လုပ္ကါ လြဲေပးခဲ့ေလသည္။ ထိုအေၾကာင္းကို သိလွ်က္ႏွင့္ တိုင္းရင္းသား ေခါင္းေဆာင္ တို႔မွာ ဗမာတို႔၏ ႏိုင္ငံေရးလိမ္လည္မႈ ေအာက္တြင္ ေခါင္းေဆာင္မ်ား အသတ္ ခံရျခင္းျဖင့္ ႏိုင္ငံေရး ၀ဲဂယက္ထဲတြင္ နစ္ျမဳတ္ရျပန္ေလသည္။

          အာဏါရ ဗမာလူတန္းစား အဆက္ဆက္သည္ ဗမာလူထုႏွင့္ တိုင္းရင္းသားတို႔ကို အမ်ိဳးမ်ိဳး ၀ါဒျဖန္႔ သပ္ခ်ိဳေသြးခဲြေသာ မူ၀ါဒမ်ားကို က်င့္သံုးျခင္း၊ တေယာက္မွ တေယာက္ လက္သို႔ ဂတိမတည္ လက္ေျပာင္း လက္လဲြလုပ္ျခင္း စသည့္ေပၚလစီ အမ်ိဳးမ်ိဳးကို က်င့္သံုးကါ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ တိုင္းရင္းသားတို႔ ခ်ဳပ္ဆိုထါးခဲ့ၾကေသာ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ကို စကၠဴစုတ္ သဖြယ္ဖန္တီး ထားႏိုင္ခဲ့ၾကေလသည္။

Credit _________________________________;