Skip to main content

Featured

မာဂီစံ ( ရခိုင်သက္ကရာဇ်)

မာဂီစံ ( ရခိုင်သက္ကရာဇ်) *************************** မာဂီစံ ဆိုသည်မှာ "မာဂီစံ= မာဂ်စံ= မာဂ်သံ= ရခိုင်နှစ်= ရခိုင်သက္ကရာဇ်" ကို ခေါ်ဝေါ်သော စကားရပ်ဖြစ်သည်။ မြန်မာ့ပညာရှင်တစ်ချို့က “မာဂီစံ” ဝေါဟာရ ဖြစ်ပေါ်လာပုံမှာ ရခိုင်-မြန်မာများကို ဘင်္ဂလီများက “မာဂ် ၊ မောဂ် ၊ Magh, Mogh” မြန်မာဟု ခေါ်ကြောင်း၊ D.GE.Hall က ဆိုထားသည်။ “မာဂီစံ” သက္ကရာဇ်ဟူသည် ဘင်္ဂလားအရှေ့ ပိုင်း စစ်တကောင်းနယ်သုံး သက္ကရာဇ်ဖြစ်ပြီး၊ “မာဂီစံ” သက္က ရာဇ် သည် “ 638 A.D” တွင် စတင်ပါသည်။ “ စံ ” ဆိုသည်မှာ ပါဠိဘာသာ “သံ၀စ္ဆရာ= နှစ်”၊ ဟူသော အစ စာလုံး “သံ” ကို နာဂရီ အသံဖြင့် “စံ” ဟု ယူထား သောကြောင့် ဖြစ်သည်၊ ဟု ဦးမောင်မောင် ညွန့် (မန်းတက္ကသိုလ်) က သုတရိပ်မြုံ စာရဂုံ [ မြန်မာ စာပေနှင့် စာပေဝေဖ န်ရေး၊ သမိုင်းနှင့် အတ္ထုပ္ပတ္တိ စာကြည့်တိုက်ပညာ ပါဠိနှင့် ပိဋကတ်စာပေ] စာအုပ်မှာ ရေးသားဖေါ် ပြထားတာကိုတွေ့ရသည်။ ပါဠိ = သံ၀စ ္ဆရာ= နှစ် သက္ကတ= သံမွတ်သရာ= နှစ် ** “မာဂီစံ”သက္ကရာဇ်ဟူသည် ဘင်္ဂလားအရှေ့ပိုင်း စစ်တကောင်းနယ်သုံး သက္ကရာဇ်ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်ကို လက်ခံပါသည်။ “မာဂီစံ” သက္ကရာဇ် ဖြစ်ပေါ်သောအချိန် အေဒီ 638 သည် ရခိုင်ဝေသာလီခေတ် အာနန္ဒစန

ဂ်ပန္ေတြရဲ႕ ေဘာလုံးနည္းျပ ရခိုင္သား ဦးေက်ာ္ဒင္

ဂ်ပန္ေတြရဲ႕ ေဘာလုံးနည္းျပ ရခိုင္သား ဦးေက်ာ္ဒင္
___________________________________

ဂ်ပန္ေတြကုိ လူလုိသူလုိေေဘာလုံးကစားတတ္လေ
ေအာင္ စာအုပ္ေရးၿပီး စနစ္တက်သင္ေပးခဲ့တဲ့
နည္းျပဟာ ရခုိင္သား တစ္ေယာက္ဆုိရင္ အံျသၾကမလား မသိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ တကယ့္ျဖစ္ရပ္မွန္ပါ။သူ႔နာမည္က ဦးေက်ာ္ဒင္@ဦး
ေက်ာ္ဒင္စံျဖစ္ပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဒင္ နည္းျပမလုပ္ခင္ ဂ်ပန္ေတြ ေဘာလုံးမကစား
တတ္ဘူးလားဆုိေတာ့ ကစားတတ္တယ္။ဒါေပမယ့္ ေခြး
႐ူးေျပးတန္း ကစားသလုိ ေဘာလုံးေရာက္တဲ့ေနရာမွာ စု
ျပဳံၿပီး ကစားေနၾကတယ္။ေဘာလုံး ေ႐ွ႕တန္းေရာက္ရင္
တစ္အုပ္စုလုံး ေ႐ွ႕ကုိေျပးတက္ၾကတယ္။အလယ္တန္း
ကုိေရာက္ရင္ အလယ္တန္း၊ေနာက္တန္းေရာက္ၿပီဆုိရင္
လည္း ေနာက္တန္းမွာ စုျပဳံေနၾကတယ္။ဦးေက်ာ္ဒင္က ဒီ
လုိကစားေနၾကတာကုိၾကည့္ၿပီး၊ေဘာလုံးဆုိတာ ဒီလုိမ
ကစားရဘူး။လူခြဲၿပီး သူ႔ေနရာနဲ႔သူ အကြက္ေဖာ္ၿပီး ကစား
ရတာဆုိၿပီး ကစားျပပါတယ္။ဒီလုိနဲ႔ ဦးေက်ာ္ဒင္ဟာ ဂ်
ပန္ေတြရဲ႕ ေဘာလုံးနည္းျပျဖစ္လာခဲ့တယ္။ဂ်ပန္ေတြရဲ႕
ေတာင္းဆုိခ်က္အရ စနစ္တက် ေဘာလုံးကစားနည္းကုိ
အမ်ားျပည္သူပါ ေလ့လာလုိ႔ရေအာင္ဆုိၿပီးေတာ့
စာအုပ္ေရးၿပီး ထုတ္ေဝခဲ့ပါတယ္။


ဒီစာအုပ္ကေတာ့ "How To
Play Association Football"ဆုိတဲ့ စာအုပ္ပါပဲ။ဒီစာ
အုပ္နဲ႔အတူ ဦးေက်ာ္ဒင္ရဲ႕႐ုပ္တုကုိ တုိက်ိဳၿမိဳ႕ ဦးခ်န္ေနာ
မိစုအရပ္မွာ႐ွိတဲ့ ေဘာလုံးသမုိင္းျပတုိက္မွာ ျပသထား
ပါတယ္။ဦးေက်ာ္ဒင္ဟာ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံမွာ႐ွိတဲ့ အထက္တန္း
ေက်ာင္းေတြက ေက်ာင္းသားေတြကုိလည္း စနစ္တက်
ေဘာလုံးကစားတတ္လာေအာင္ လွည့္လည္ၿပီး နည္းျပ
လုပ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ဦးေက်ာ္ဒင္ရဲ႕ ေက်းဇူးေၾကာင့္ ဂ်ပန္
ေတြဟာ ၁၉၃၀ ခုႏွစ္ အာ႐ွေဘာလုံးၿပိဳင္ပြဲမွာ ဗုိလ္စြဲသြား
ခဲ့ပါတယ္။


ဂ်ပန္ေတြကုိ စနစ္တက် ေဘာလုံးကစားတတ္လာေအာင္
သင္ေပးခဲ့တဲ့ ရခုိင္သားဦးေက်ာ္ဒင္ဟာ ဘယ္လုိပုံစံနဲ႔ ဂ်
ပန္ျပည္ကုိ ေရာက္သြားခဲ့သလဲဆုိတာကုိ လုိက္႐ွာၾကည့္
ပါတယ္။ဦးေက်ာ္ဒင္ကုိ ၁၉၀၀ ခုႏွစ္ပတ္ဝန္းက်င္မွာ ေမြး
ဖြားခဲ့ပါတယ္။ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမဟာ ဂ်ပန္ျပည္မွာ ေန
ထုိင္ၿပီး ျမန္မာျပည္ကုိ ျပန္ႂကြလာခဲ့ပါတယ္။ျမန္မာျပည္
ကေန ဂ်ပန္ျပည္ကုိ ျပန္ႂကြတဲ့အခါ ဆရာေတာ္ရဲ႕ညီမနဲ႔
အတူ လူငယ္ ၅ ဦးကုိ ပညာသင္ဖုိ႔အတြက္ ဂ်ပန္ျပည္ကုိ
ေခၚယူသြားခဲ့ပါတယ္။ဒီလူငယ္ ၅ ဦးထဲမွာ ဦးေက်ာ္ဒင္
လည္း ပါဝင္ပါတယ္။


၁၉၂၀ ခုႏွစ္မွာ တုိက်ိဳၿမိဳ႕ စက္မႈ
အထက္တန္းေက်ာင္းမွာ ပညာေတာ္သင္အျဖစ္ တက္
ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။စက္မႈအထက္တန္းေက်ာင္းမွာ တက္
ေရာက္ရင္း အထက္တန္းေက်ာင္းေတြမွာ ေက်ာင္းသား
မ်ား ေဘာလုံးကုိ စနစ္တက် ကစားတတ္လာဖုိ႔ နည္းျပ
အျဖစ္ လုပ္ေပးခဲ့ပါတယ္။၁၉၂၄ ခုႏွစ္မွာ ဦးေက်ာ္ဒင္
ဟာ ဂ်ပန္ျပည္ စက္မႈအထက္တန္းေက်ာင္းမွ ေအာင္ျမင္
ၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ ျပန္လာခဲ့ပါတယ္။ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ ျပန္
ေရာက္တဲ့အခါ သံရည္က်ိဳလုပ္ငန္းကုိ လုပ္ကုိင္ခဲ့သည္။
၁၉၆၇ ခုႏွစ္တြင္ စက္မႈလုပ္ငန္းမ်ားကုိ ျပည္သူပုိင္သိမ္း
ေသာအခါမွ ဦးေက်ာ္ဒင္ရဲ႕ သံရည္က်ိဳလုပ္ငန္းဟာ ရပ္
တန္႔သြားၿပီး ဦးေက်ာ္ဒင္ရဲ႕သတင္းအစအနပါ ေပ်ာက္
ကြယ္သြားပါေတာ့တယ္။တခ်ိဳ႕တေလရဲ႕ ေျပာျပခ်က္
အရဆုိရင္ေတာ့ ဂ်ိဳးျဖဴကန္မွာ ေရတံခါးဗုိလ္လုပ္ၿပီး
၁၉၈၈ အေရးအခင္းၿပီးကာစမွာမွ ျပည္ၿမိဳ႕မွာ လူႀကီး
ေရာဂါနဲ႔ ကြယ္လြန္သြားတယ္လုိ႔ ေျပာၾကပါတယ္။


ဂ်ပန္ေဘာလုံးအသင္းခ်ဳပ္က ဦးေက်ာ္ဒင္အား ေက်းဇူး
ဆပ္ခ်င္တဲ့အတြက္ ဦးေက်ာ္ဒင္၏မိသားစုဝင္မ်ားကုိ
လုိက္လံ႐ွာေဖြစုံစမ္းေသာ္လည္း မေတြ႔ရွိေသးေပ။ေၾကး
မုံသတင္းစာတြင္ ခင္ရတနာ၏ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္၌ ဦး
ေက်ာ္ဒင္၏မိသားစုဝင္မ်ားမွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္
စုတြင္ ေနထုိင္ၾကေၾကာင္းလည္း တစ္ခ်ိန္က ဖတ္လုိက္
ရသည္။၂၀၁၉ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၁၁ ရက္ေန႔ ျမန္မာ
ႏုိင္ငံတြင္ က်င္းပေသာ ၂၀၂၂ ဖီဖာ၏ ကမ႓ာ့ဖလား အာ
႐ွ ဒုတိယအဆင့္ေျခစစ္ပြဲ၊ ျမန္မာႏွင့္ဂ်ပန္အသင္းတုိ႔ က
စားၾကေသာပြဲတြင္ ဂ်ပန္လူမ်ိဳး ေဘာလုံးဝါသနာ႐ွင္မ်ား
က "ဂ်ပန္ေဘာလုံး အားကစားကုိ ႀကီးမားတဲ့အက်ိဳး
သက္ေရာက္မႈေတြ ေပးစြမ္းခဲ့တဲ့ ဦးေက်ာ္ဒင္နဲ႔ သူ႔ရဲ႕မိခင္
ျမန္မာႏုိင္ငံအား ေက်းဇူးတင္လ်ွက္ပါ"ဟု ဗီႏုိင္းခ်ပ္ႀကီး
ျဖင့္ ဂုဏ္ျပဳခဲ့သည္။


Credit(photos)-Ko Ye & Google
စာကုိး-၂၀၁၉ ႏုိဝင္ဘာ ၂၀၊ဗုဒၶဟူးေန႔ထုတ္ "ရႊီျပည္ရခုိင္
           ပုံရိပ္၊ တုိင္းရင္းသားဘာသာက႑"မွ
           ေအာင္ၾကည္မုိး၏ "ရခုိင္လူမ်ိဳး ဦးေက်ာ္ဒင္ (သုိ႔)
           ဂ်ပန္ႏုိင္ငံ ေဘာလုံးအသင္းနည္းျပ လက္ဦးဆရာ"



DVB News က ဂ်ပန္ေဘာလံုးအသင္းအား ပထမဆံုး နည္းျပ ရခိုင္လူမ်ိဳး ဦးေက်ာ္ဒင္ 👉👉


ရမၼာဝတီဇီဝဇုိး(၂၁-၁၁-၂၀၁၉)