ဆရာေတာ္ အသွ်င္ဥတၱမ(28.12.1879 - 9.9.1939)
ဆရာေတာ္ အသွ်င္ဥတၱမ သည္ ျမန္မာအမ်ိဳးသား ဝံသာႏုမ်ားအား အမ်ိဳးသားစိတ္ဓာတ္ ရင့္သန္ေစရန္ ပထမဆုံး နိုင္ငံေရးမ်က္စိ ဖြင့္ေပး ခဲ့ေသာ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦး ျဖစ္သည္။ ဆရာေတာ္သည္ သူ႕တစ္သက္တာလုံးတြင္ ျမန္မာအမ်ိဳးသား အမ်ိဳးသမီးမ်ားကို နိုင္ငံေရး အသိစိတ္ဓာတ္ နိုးၾကားေစရန္ႏွင့္ တိုင္းတစ္ပါးအုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္မွ လြတ္ေျမာက္၍ လြတ္လပ္ေရးရရွိရန္ ေဆာင္႐ြက္ ႀကိဳးပမ္းသြားခဲ့ေလသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံ၌ ပထမဆုံး အက်ဥ္းက်ခံရသူ နိုင္ငံေရးသမားမွာ ဆရာေတာ္ အသွ်င္ဥတၱမ ပင္ျဖစ္သည္။ ရခိုင္လူမ်ိဳး ျဖစ္သည္။
ဆရာေတာ္အသွ်င္ဥတၱမ၏လမ္းၫႊန္မႈေၾကာင့္ ျမန္မာမ်ား အေတာ္အတန္ နိုင္ငံေရးမ်က္စိ ပြင့္လာၾကသည္။ ဤကဲ့သို႔ စတင္လုပ္လွ်င္ လုပ္ေဆာင္ ျခင္းပင္ အစိုးရစုံေထာက္မ်ားမွာ ဆရာေတာ္၏ေနာက္သို႔ တေကာက္ေကာက္ လိုက္၍ေနျခင္းေၾကာင့္ ဆရာေတာ္အား ကနဦး၌ သံဃာေတာ္မ်ား မေပါင္းသင္းဝံ့ၾကေခ်။ ထို႔ျပင္ ဆရာေတာ္ေျပာပုံ ေနပုံတို႔မွာ နိုင္ငံေရးဆရာေတာ္ပီပီ အနည္းငယ္ႏွင့္ ရွင္းရွင္းဘြင္းဘြင္း ေဟာေဟာဒိုင္းဒိုင္း ေျပာဆိုတတ္ေသာေၾကာင့္ အရဟတၱဓဇဂုဏ္ႏွင့္ မညီၫြတ္ဟု ဆိုကာ ဆရာေတာ္အား မည္သည့္ေက်ာင္းကမွ လက္မခံဘဲေနေသာေၾကာင့္ အင္းစိန္ ဒိစႀတိတ္ရွိ သမိုင္းၿမိဳ႕ (ယခု မရမ္းကုန္းၿမိဳ႕နယ္)ရွိ အိမ္တစ္အိမ္တြင္ သီးသန႔္ သီတင္းသုံး၍ ေနရွာသည္။
ထိုအခါ သူရိယသတင္းစာသည္ ဆရာေတာ္ အသွ်င္
ဥတၱမ၏ နိုင္ငံေရးေဆာင္႐ြက္ပုံမ်ား အထူးတလည္ ေထာက္ခံအားေပးသည့္အျပင္ ဆရာေတာ္၏ အျပဳအမူမွာ မွန္ကန္ေၾကာင္းကို ေန႕စဥ္လိုလိုပင္ ေရးသားခဲ့ၾကသည္။ ဤသို႔ တစ္စတစ္စ လူသိမ်ား၍ ဆရာေတာ္ တရားပြဲမ်ားသို႔ သြားေရာက္၍ နိုင္ငံေရးတရားမ်ားကို နာစျပဳၾကေလသည္။ ဆရာေတာ္သည္ မ်ားေသာအားျဖင့္ သူရိယ သတင္းစာတိုက္တြင္သာ သီတင္းသုံး၏။ ဆရာေတာ္ အသွ်င္ဥတၱမ နိုင္ငံေရးလုပ္ေဆာင္ရာတြင္ ထိုေခတ္အခါက ေခတ္၏ ေရွ႕ေျပးျဖစ္ေသာ ဦးဘေဘ၊ ဦးလွေဘ စေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ားက အားေပး၏။ ၎တို႔၏ လုံ႕လေၾကာင့္ သူရိယသတင္းစာ တိုက္၏ အကူအညီျဖင့္ တိုင္းသူျပည္သားမ်ား မ်က္စိပြင့္လင္း၍လာေလသည္။ သို႔ျဖစ္ရာ သူရိယသတင္းစာ၏ ေဆာင္႐ြက္ခ်က္မ်ားကို ေက်းဇူးတင္ထိုက္ေပသည္။
၁၉၁၁ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာနိုင္ငံသို႔ ျပန္ႂကြၿပီးေနာက္ ဆရာေတာ္ အသွ်င္ ဥတၱမသည္ ခရီးလွည့္ကာ ဝံသာႏုရကၡိတ ေခၚ အမ်ိဳးဂုဏ္ေစာင့္ထိန္းေရး၊ တိုင္းျပည္ခ်စ္စိတ္အေၾကာင္း ေဟာေျပာကာ “ဝံသာႏု” အသင္းမ်ား တတိုင္းျပည္လုံးအႏွံ႕ ဦးေဆာင္စည္း႐ုံး ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။ ထိုအခါ အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ့အစိုးရက စစ္ပုလိပ္မ်ားျဖင့္ ၎အစုအဖြဲ႕မ်ားကို လိုက္လံၿဖိဳခြင္းခဲ့ေလသည္။
ဆရာေတာ္သည္ နိုင္ငံေရးတရားမ်ားကို ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေဟာေဟာဒိုင္းဒိုင္း ေဟာေျပာတတ္သည့္အတိုင္း သံဃာေတာ္မ်ားအား ေက်ာင္းတြင္သာ က်ိန္း၍ မေနၾကရန္ႏွင့္ တိုင္းျပည္သည္ ကြၽန္ဘဝသို႔ သက္ဆင္းေန၍ တိုင္းသူျပည္သားမ်ား ကြၽန္ဘဝေရာက္ေနေၾကာင္း၊ ကြၽန္မ်ားကိုးကြယ္ေသာ ဘာသာမွာလည္း ကြၽန္ဘာသာႏွင့္ ကြၽန္သာသနာပင္ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ကြၽန္ဘဝမွ လြတ္ေျမာက္ေအာင္ သံဃ့ာသမဂၢီအသင္းအဖြဲ႕မ်ား ဖြဲ႕စည္းကာ လြတ္လပ္ေရးရရွိေအာင္ ႀကိဳးစားသင့္ေၾကာင္း ေဟာေျပာခဲ့ေလသည္။ ၁၉၁၉ ခုႏွစ္ တြင္ ဂ်ပန္မွ ျပန္လာေသာအခါ ဆရာေတာ္သည္ သူရိယသတင္းစာ၌ ေခါင္းႀကီး၌လည္းေကာင္း၊ ဝံသာႏုရကၡိတတရားကို ျမန္မာမ်ားေစာင့္စည္းေရး ေဆာင္းပါးမ်ားကိုလည္းေကာင္း ေရးသားသည္။
ဆရာေတာ္၏ ရဲရဲေတာက္ မိန႔္ခြန္းမ်ားေၾကာင့္ ဆရာေတာ္ အသွ်င္ဥတၱမအား အဂၤလိပ္အစိုးရက ၁၉၂၁ ခု မတ္လ (၃၁) ရက္ေန႕တြင္ အစိုးရအား အၾကည္ညိုပ်က္ေအာင္ တရားေဟာေျပာမႈဟုဆိုကာ ရာဇသတ္ႀကီး ဥပေဒပုဒ္မ ၁၂၄ (က) အရ ဖ်ာပုံခရိုင္၊ ေဒးဒရဲၿမိဳ႕နယ္၊ ေက်ာင္းကုန္းၿမိဳ႕တြင္ ဖမ္းဆီးခဲ့ေပသည္။ ဖမ္းမိန႔္ထုတ္ခဲ့သူမွာ အေရးပိုင္ ဦးဘိုးလွ (သမၼတ ေဒါက္တာဘဦး၏ဖခင္) ျဖစ္သည္။ ဆရာေတာ္သည္ ျမန္မာျပည္တြင္ နိုင္ငံေရးျဖင့္ ပထမဆုံး အျပစ္ေပးခံရေသာ ဗုဒၶဘာသာရဟန္းေတာ္တပါးျဖစ္သည္။
ဆရာေတာ္အား ေက်ာင္းကုန္းမွ အစိုးရသေဘၤာျဖင့္ မအူပင္တရား႐ုံးသို႔ ေခၚေဆာင္ကာ အလုပ္ၾကမ္းႏွင့္ ေထာင္ဒဏ္ (၁၂) လ အျပစ္ေပးၿပီး မအူပင္ေထာင္၌ အက်ဥ္းခ်ခဲ့သည္။ ဆရာေတာ္သည္ အက်ဥ္းခံသည့္ေန႕မွစ၍ သကၤန္းခြၽတ္၍ ေထာင္အဝတ္ကို ဝတ္ဆင္ရသည္။ ထို႔ေနာက္ ဆရာေတာ္သည္ ၁၉၂၂ ခု ဇြန္လ (၂၆) ရက္ေန႕ မအူပင္ေထာင္မွ ျပန္လည္လြတ္ေျမာက္လာခဲ့သည္။ ဆရာေတာ္ အသွ်င္ဥတၱမသည္ လြတ္ေျမာက္ခဲ့ၿပီးေနာက္ အစိုးရအား ဦးမၫြတ္ဘဲ ဆက္လက္၍ ျမန္မာျပည္အႏွံ႕လွည့္ကာ နိုင္ငံေရးတရားမ်ား ေဟာေျပာခဲ့ေလသည္။
ဤသို႔ျဖင့္ ဆရာေတာ္သည္ ၁၉၂၄ ခု ေအာက္တိုဘာလ (၁၆) ရက္ေန႕တြင္ ရာဇသတ္ပုဒ္မ ၁၂၄ (က) ျဖင့္ အလုပ္ၾကမ္းႏွင့္ ေထာင္ဒဏ္ (၃) ႏွစ္ ထပ္မံအျပစ္ေပးခံရကာ ဒုတိယအႀကိမ္ အက်ဥ္းက်ခဲ့ျပန္သည္။ ဆရာေတာ္သည္ ၁၉၂၇ ေဖေဖာ္ဝါရီလတြင္ အက်ဥ္းမွ ျပန္လည္လြတ္ေျမာက္လာျပန္သည္။ ေထာင္မွ လြတ္ေျမာက္ၿပီးေနာက္ အၿမိဳ႕ၿမိဳ႕အနယ္နယ္သို႔ လွည့္လည္၍ အမ်ိဳးသားနိုးၾကားေရးတရားမ်ားကို ေဟာၾကားရာ ၁၉၂၈ ခုႏွစ္တြင္ တတိယအႀကိမ္ အဖမ္းခံရျပန္သည္။
ဘဝနိဂုံးျပင္ဆင္
ေထာင္မွထြက္လာေသာအခါ ဆရာေတာ္သည္ နိုင္ငံေရးကို လုပ္ျပန္သည္။ သို႔ရာတြင္ ျမန္မာနိုင္ငံေရး၌ ခြဲေရးတြဲေရး ကိစၥမ်ားေပၚ၍ ၁၉၃၅ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာနိုင္ငံကို အိႏၵိယ နိုင္ငံႏွင့္ခြဲကာ ၉၁ ႒ာန အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေပးခ်ိန္လည္းျဖစ္သည္။ ျမန္မာနိုင္ငံေရးတြင္ အကြဲအၿပဲႏွင့္ ဂိုဏ္းဂဏစိတ္ဓာတ္မ်ားျပား ေနခ်ိန္ျဖစ္သည္။ ထိုအခါ ဆရာေတာ္ႏွင့္ နိုင္ငံေရးအယူအဆ မတူသူမ်ားလည္း အေတာ္မ်ားမ်ားရွိခဲ့သည္။ ဂိုဏ္းဂဏကြဲၿပဲၾက ေသာအခါ တစ္ဖက္ႏွင့္တစ္ဖက္ ျပင္းစြာစြပ္စြဲေဝဖန္တတ္ၾက ေလရာ၊ တစ္ခါက အလြန္ၾကည္ညိုေလးစားခဲ့ေသာ ဆရာေတာ္ ကိုပင္ အမ်ိဳးမ်ိဳးစြပ္စြဲေျပာဆိုၾကေတာ့သည္။ ဆရာေတာ္ကား သည္းခံေတာ္မူ၍ ပုဂၢလဓိ႒ာန္ျဖင့္ ေခ်ပျခင္းမျပဳဘဲ ဓမၼဓိ႒ာန္ ျဖင့္သာ ေျဖရွင္းခ်က္ထုတ္သည္။
ယင္းသို႔ နိုင္ငံေရးရႈပ္ေထြးေနခ်ိန္တြင္ ဆရာေတာ္သည္ က်န္းမာေရးလည္းမေကာင္း ျဖစ္ေနရွာသည္။ မတ္တတ္နာျဖင့္ အေတာ္ပင္ဦးေႏွာက္အင္အား လူအင္အားခ်ိဳတဲ့ေနရာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ထဲ၌ စိတ္မႏွံ႕သူတစ္ဦးကဲ့သို႔ သြားလာေနတတ္သည္။ ထို အခ်ိန္က ပုဇြန္ေတာင္ ေညာင္ကုန္းေက်ာင္း၌ သီတင္းသုံးေန ေလသည္။ အလြန႔္အလြန္မက်န္းမာလွသျဖင့္ ရန္ကုန္ေဆး႐ုံႀကီး သို႔ တင္ပို႔ကုသရာ ၁၃ဝ၁ ခုႏွစ္ ဝါေခါင္လျပည့္ေက်ာ္ ၁၁ ရက္ေန႕ (၁၉၃၉ ခု၊ စက္တင္ဘာလ ၉ ရက္) တြင္ သက္ေတာ္ ၆ဝ အ႐ြယ္၌ ပ်ံလြန္ေတာ္မူသည္။ပ်ံလြန္ေတာ္မူစဥ္က ဆရာေတာ္၏ သက္ေတာ္မွာ (၆၀) ႏွစ္ ရွိ၍ သိကၡာေတာ္မွာ (၄၁) ဝါ ရွိၿပီျဖစ္သည္။ ဆရာေတာ္၏ ႐ုပ္ကလာပ္ကို ေဆး႐ုံမွ ယူေဆာင္၍ မပုပ္မသိုးေအာင္ ေဆးရည္စိမ္ၿပီး မွန္ေခါင္းသြင္းကာ ပုဇြန္ေတာင္ၿမိဳ႕နယ္၊ ေညာင္တုန္းေက်ာင္း၌ ထား၍ ဈာပနအခမ္းအနား က်င္းပခဲ့သည္။ ပ်ံလြန္ေတာ္မူၿပီး (၃) ရက္ေျမာက္ေန႕ စက္တင္ဘာ (၁၁) ရက္ေန႕တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေတာ္ဝန္ ဦးဘ ဦးစီး၍ ဆရာေတာ္၏ အႏၲိမဈာပနကို စည္ကားစြာ က်င္းပခဲ့ေလသည္။ ဆရာေတာ္ ပ်ံလြန္ေတာ္မူၿပီး (၉) ႏွစ္မွ်ၾကာေသာ္ ျပည္သူလူထုတရပ္လုံးသည္ ဆရာေတာ္ ေမွ်ာ္မွန္းခဲ့သည့္ လုံးဝလြတ္လပ္ေရးပန္းတိုင္သို႔ အေရာက္ခ်ီတက္နိုင္ခဲ့ေလသည္။
#crd
