Skip to main content

Featured

မာဂီစံ ( ရခိုင်သက္ကရာဇ်)

မာဂီစံ ( ရခိုင်သက္ကရာဇ်) *************************** မာဂီစံ ဆိုသည်မှာ "မာဂီစံ= မာဂ်စံ= မာဂ်သံ= ရခိုင်နှစ်= ရခိုင်သက္ကရာဇ်" ကို ခေါ်ဝေါ်သော စကားရပ်ဖြစ်သည်။ မြန်မာ့ပညာရှင်တစ်ချို့က “မာဂီစံ” ဝေါဟာရ ဖြစ်ပေါ်လာပုံမှာ ရခိုင်-မြန်မာများကို ဘင်္ဂလီများက “မာဂ် ၊ မောဂ် ၊ Magh, Mogh” မြန်မာဟု ခေါ်ကြောင်း၊ D.GE.Hall က ဆိုထားသည်။ “မာဂီစံ” သက္ကရာဇ်ဟူသည် ဘင်္ဂလားအရှေ့ ပိုင်း စစ်တကောင်းနယ်သုံး သက္ကရာဇ်ဖြစ်ပြီး၊ “မာဂီစံ” သက္က ရာဇ် သည် “ 638 A.D” တွင် စတင်ပါသည်။ “ စံ ” ဆိုသည်မှာ ပါဠိဘာသာ “သံ၀စ္ဆရာ= နှစ်”၊ ဟူသော အစ စာလုံး “သံ” ကို နာဂရီ အသံဖြင့် “စံ” ဟု ယူထား သောကြောင့် ဖြစ်သည်၊ ဟု ဦးမောင်မောင် ညွန့် (မန်းတက္ကသိုလ်) က သုတရိပ်မြုံ စာရဂုံ [ မြန်မာ စာပေနှင့် စာပေဝေဖ န်ရေး၊ သမိုင်းနှင့် အတ္ထုပ္ပတ္တိ စာကြည့်တိုက်ပညာ ပါဠိနှင့် ပိဋကတ်စာပေ] စာအုပ်မှာ ရေးသားဖေါ် ပြထားတာကိုတွေ့ရသည်။ ပါဠိ = သံ၀စ ္ဆရာ= နှစ် သက္ကတ= သံမွတ်သရာ= နှစ် ** “မာဂီစံ”သက္ကရာဇ်ဟူသည် ဘင်္ဂလားအရှေ့ပိုင်း စစ်တကောင်းနယ်သုံး သက္ကရာဇ်ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်ကို လက်ခံပါသည်။ “မာဂီစံ” သက္ကရာဇ် ဖြစ်ပေါ်သောအချိန် အေဒီ 638 သည် ရခိုင်ဝေသာလီခေတ် အာနန္ဒစန

အိႏၵိယလူမ်ိဳး ၆သိန္းေက်ာ္ ဗုဒၶဘာသာအျဖစ္သို႔ ေျပာင္းခ့ဲေသာ ပုဂိၢဳလ္​ထူး

အိႏၵိယလူမ်ိဳး ၆သိန္းေက်ာ္ ဗုဒၶဘာသာအျဖစ္သို႔ ေျပာင္းခ့ဲေသာ ပုဂိၢဳလ္​ထူး

သမိုင္းေဖ်ာက္ခံထားရေသာ ရခိုင့္သာနာ့အာဇာနည္ ဆရာေတာ္ ဦးစျႏၵမဏိ
======================

ရခိုင္မွာသာသနာ့ အာဇာနည္ႀကီး ၂ပါး  ရိွခ့ဲတယ္။

တစ္ပါးမွာ အ႐ွင္ဦးဥတၱမ ျဖစ္ၿပီး
ေနာက္ တစ္ပါးမွာ အ႐ွင္ စျႏၵမဏိပင္ ျဖစ္ပါသည္။
ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမက ႏိုင္ငံေရး ေလာက၌ ထင္႐ွားခ့ဲသလ ိုအ႐ွင္စျႏၵမဏိမွာလည္း ကမၻာ့ သာသနာ့ျပဳ ေလာက၌ အလြန္ ထင္႐ွားခ့ဲတ့ဲ ပုဂၢိဳလ္ျမတ္ပင္ ျဖစ္ပါတယ္။

အိႏၵိယ၌ ေပ်ာက္ကြယ္ သြားတ့ဲ ဗုဒၶ သာသနာကို ျပန္႔လို႔ အသက္သြင္းခ့ဲသူ၊
တစ္ေန႔တည္း၊ တခ်ိန္တည္းမွာ ဘာသာျခား အိႏၵိယ လူမ်ိဳး ၆သိန္းေက်ာ္ကို ဗုဒၶ ဘာသာ ျဖစ္ေအာင္ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္ခ့ဲသူ
စသည္ျဖင့္ ကမၻာ့ ဗုဒၶ ဘာသာေလာက၌ မွတ္တမ္းတင္ ခံခ့ဲရတ့ဲ အ႐ွင္ျမတ္ပင္ ျဖစ္ပါတယ္။
                             

             အ႐ွင္ စျႏၵမဏိ ေတၳရုပၸတၱိအက်ဥ္း
              ___________________

သာသနာ့အာဇာနီေလာင္းလ်ာ သူငယ္ကို ရခိုင္ျပည္နယ္၊  ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕နယ္ ေပါက္ပင္ကြင္းေက်း႐ြာတြင္ ခမည္းေတာ္ ဦးေက်ာ္ေအာင္ႏွင့္ မယ္ေတာ္ ေဒၚမိဝင္းေယ တို႔မွ ၁၈၇၅ ခုႏွစ္၊ ေမလ (၂၅) ရက္၊ ၁၂၃၇ ခုႏွစ္၊ ကဆုန္လျပည့္ေက်ာ္(၁)ရက္ အဂၤါေန႔မွာ ဖြားျမင္ေတာ္မူခ့ဲသည္။.....

ေမြးခ်င္း သံုးဦးအနက္ ဆရာေတာ္မွာ သားႀကီး ၾသရသပင္ ျဖစ္သည္။ အသက္(၁၂)ႏွစ္ အ႐ြယ္တြင္ ဘႀကီးေတာ္စပ္သူ ဆရာေတာ္ ဘဒၵႏၱစႏၵိမာ (စႏၵိယာရာမေက်ာင္း၊စစ္ေတြ) ထံပါး၌ ႐ွင္သာမေဏဘဝျဖင့္ ပိဋကတ္စာပီမ်ားကို သင္ယူခဲ့သည္။

ထ့ိုေနာက္ ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕ ကဒိုုးေကာဝွပ္ေက်ာင္း၊ မႏၱေလးျမေတာင္တိုက္၊ ပတၱျမားတိုက္၊ ခင္မခန္တိုက္ႏွင့္၊ ဝိသုဒၵါ႐ံုေက်ာင္းတိုက္ ဆရေတာ္ဘုရားမ်ားထံတြင္ ပိဋကတ္က်မ္းကန္မ်ားကို ႏွံ႔ႏွံ႔စပ္စပ္ သင္ယူေလ့လာခ့ဲသည္။

သီရိလကၤာႏိုင္ငံသား အနာဂါရိယဓမၼပါလ၏ ပင့္ဖိတ္ခ်က္အရ သွ်င္သာမေဏဘဝျဖင့္ပင္ ၁၈၉၀ ခုႏွစ္၊ ႏိုဝင္ဘာလ (တန္ေဆာင္မုန္းလ)တြင္ အစိုးရအရာရွိ ဦးသာဒိုးေဝႏွင့္ ျပည္တြင္းအခြန္အရာရွိတဦး လိုက္ပါပို႔ေဆာင္၍ အိႏၵယႏိုင္ငံသို႔ ေရာက္ရွိလာခဲသည္။ ထိုေနာက္ ရည္မွန္းခ်က္ႀကီးမားစြာျဖင့္ ဟႏၵီ၊ သကၠစေသာ ဘာသႏၱရစာပီမ်ားကို အားႀကိဳးမာန္တက္ ေလ့လာသင္ယူခဲၿပီး ၁၂၆၉ ခုႏွစ္၊ တပို႔လဆန္း (၉)ရက္ေန႔တြင္ ကုန္သည္ႀကီး ဦးေ႐ႊစားဦး ေဒၚမိခ်မ္းတို႔၏ ပစၥယာႏုဂၢဟတို႔ျဖင့္ ဘဂၤလားေဒ့ခ်္ႏိုင္ငံ ပင္းဝါၿမိဳ႕တြင္ ရဟန္းအျဖစ္သို႔ ေရာက္ရွိေတာ္မူခဲသည္။
                              

အ႐ွင္ျမတ္၏ ၿပိဳင္စံ႐ွားေသာ သာသျပဳ လုပ္ငန္းမ်ား
========================

٭ ဗုဒၶဘာသာ လုံလုံးလ်ားလ်ာ ကြယ္ေပ်ာက္ေနခဲေသာ မိဇၩိမေဒသ အိႏိၵနိုင္ငံ၌ အခက္ခဲ့ေပါင္းမ်ားစြာကို ရင္ဆိုင္လ်က္ ဘ၀တစ္ခုလံုးကို နစ္ျမဳပ္ကာ သာသနာျပဳေတာ္မူခဲသည္

٭ ရတနာဂီရိတြင္ သီေပါမင္းၾကီးႏွင့္ အိႏိၵႏိုင္ငံ၌ သာသနာေရးကိစၥမ်ားကို အၾကိမ္ၾကိမ္ ေဆြးေႏြးေတာ္မူခဲသည္။

٭ သံေ၀ဇနိယဌာနမ်ားတြင္ အေျမာ္အျမင္ၾကီးမားစြာျဖင့္ ျမန္မာဘုန္းေတာ္
ၾကီးေက်ာင္းမ်ားကိုတည္ေဆာက္ေတာ္မူခဲ့သည္။

٭ ကုသိနာရုံတြင္ ေဒသခံမ်ားအတြက္ အေျခခံပညာမူလတန္းေက်ာင္း၊ အလယ္တန္းေက်ာင္း၊ အထက္တန္းေက်ာင္းႏွင့္ ဗုဒၶဒီဂရီ ေကာလိပ္ေက်ာင္းကို ဖြင့္ေပးခ့ဲျပီး အခမဲ့ ေဆးေပးခန္းမ်ားကိုလည္း ဖြင့္ေပးခဲသည္။

٭ ဓမၼပဒ၊ မဟာသတိပဌာနသုတ္၊ အနတၱလကၡဏာသုတ္ႏွင့္ သိဂိ ၤတိသုတ္တို႔ကို ဟိႏၵီဘာသာသို႔လည္းေကာင္း၊ ”ေသာေရာဒယ”ႏွင့္”အဥၨနနိဒါန္း အမည္ရွိိ စာအုပ္
မ်ားကို သကၠတဘာသာမွ ျမန္မာဘာသာသို႔လည္းေလာင္း၊ ေဒသခံမ်ားအား သာသနာျပဳရာ
တြင္ လြယ္ကူေခ်ာေမြ႔ေစရန္ အျခားစာ အုပ္မ်ားကို ဟိႏၵီဘာသာသို႔လည္းေကာင္း ျပန္
ဆိုေရးသားေတာ္မူခဲသည္။

٭ ဘိကၡဳသစၥ၀ံသ၊ စာေပ
ပညာရွင္ေဒါက္တာရာဟုလာသံကိစၥည ေဒါက္တာ  ဗုဒၶရကၡိ၊ ဘိကၡဳကႆပ(ယၡဳနာလႏၵာတကၠသိုလ္၏ေဖါင္ဒါ)၊ဘိကၡဳအာနႏၵာေကာသလႅ
ဘိကၡဳ အဥၨဳတာနႏၵႏွင့္ ဘိကၡဳပညာ၀ံသစေသာ အိႏၵိယႏိုင္ငံသား ပညာတတ္တပည့္
ရဟန္းေတာ္မ်ား ေမြးထုပ္ေပးခဲပါသည္။٭

          ျမန္မာနိဳင္ငံတြင္ က်င္းပေသာ ဆ႒သဂၤါယနာတင္ပြဲသို႔ အိႏိၵယရဟန္းေတာ္ မ်ား၏ကိုယ္စား ၾကြေရာက္ေတာ္မူခဲျပီး၊ ၁၉၅၅-ခုႏွစ္တြင္ ခတၱမႏၵဴျမိဳ႕၌ နီေပါ ဘုရင္မင္းျမတ္ ဦးေဆာင္ က်င္းပခဲေသာ ကမၻာ့ဗုဒၶဘာသာ အစည္းအေ၀းသို႔လည္းတက္ေရာက္ေတာ္မူခဲသည္။٭
၁၉၅၆-ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလ ၁၄-ရက္ေန့တြင္ အိႏိၵယနိဳင္ငံ ဗဟိုတရား ေရးရာ၀န္ၾကီး ေဒါက္တာ အေမၺဒကာ အပါအ၀င္ အိႏၵိယနိဳင္ငံသား ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္ ၆- သိန္းေက်ာ္တို႔အား အိႏၵိယနိဳင္ငံ နာဂပူျမိဳ႕၌ဗုဒၶဘာသာအျဖစ္သို႔ သြင္းယူေတာ္မူခဲ့သည့္အတြက္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာကို စိတ္၀င္စားသူ ကမၻာသူ ကမၻာသားမ်ားကို အံ့ၾသၾကျပီးျပဳမွဳမ်ားကို အၾကီးအက်ယ္ရရွိ ေတာ္မူခဲလည္သည္။

             ဤမွ်ၾကီးက်ယ္ေသာ သာသနာျပဳလုပ္ငန္းမ်ား ပရဟိတလုပ္ငန္းမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ေတာ္မူခဲေသာ ကမၻာ့သာသနာျပဳဆရာေတာ္ ဘဒၵႏၲစျႏၵမဏိ မဟာေထရ္ျမတ္သည္ ၁၉၇၂ ခုႏွစ္၊ ေမလ (ဂ)ရက္နဲ႔တြင္ အိႏၵိယနိဳင္ငံ ယူပီျပည္နယ္ ကုသိနာရုံျမန္မာ ေက်ာင္းတိုက္၌ ဘဝနတ္ထံ ပ်ံလြန္ေတာ္မူခဲပါသည္။ ဆရာေတာ္ဘုရားပ်ံလြန္ေတာ္ မူျခင္းေၾကာင့္ နိဳင္ငံေပါင္း (၃၂) နိဳင္ငံမွ ၀မ္းနည္းေၾကာင္းသ၀ဏ္လႊာမ်ား၊ ေၾကးနန္းစာျဖင့္ (၅၆၉)ေစာင္ႏွင့္၊ လက္ေရးမူျဖင့္ (၇၀၉)ေစာင္႐ို႔ကို ပို႔ပဲခဲ့ပါသည္။

          ထို (၁၂၇၈)ေစာင္ေသာ ၀မ္းနည္းမွဳသ၀ဏ္လႊာမ်ားေရာက္ရွိလာျခင္းက ဆရာ
ေတာ္ဘုရားၾကီးအား ကမၻာကမည္ေရႊ႕မည္မွ်ေလးစားၾကည္ညိဳၾကသည္၊ မည္ေရႊ႕မည္မွ်
တန္ဖိုးထားၾကသည္ကို သက္သီသာဓက မီးေမာင္းထိုးျပျခင္းပင္ျဖစ္ပါသည္။
                                               (ရခိုင္အလင္းေရာင္ဘေလာ့မွ ကူးယူတင္ဆက္ထားပါသည္။)

အျပည့္ အစံုကို ဖတ္လိုပါက အ႐ွင္၏ ေထ႐ုပၸတၱိ စာအုပ္၌ လည္းေကာင္း၊ စစ္ေတြၿမိဳ႕ အတုလ မာရဇိန္ ဘုရား ပုရ၀ုဏ္ အတြင္းရိွ အ႐ွင္ ေၾကး႐ုပ္ႏွင့္ ကမၸည္း ေမာ္ကြန္း ေက်ာက္စာ၌ လည္းေကာင္း သြားေရာက္ ဖတ္႐ႈ ႏိုင္ပါေၾကာင္း၊

Khine Min Myat (ျပန္လည္မ်ွေဝသည္)

Comments